Các doanh nghiệp dệt may đang nỗ lực đổi mới, đáp ứng các đơn hàng xuất khẩu. Ảnh: H.Dịu

Kinh doanh giảm tốc do thiếu đơn hàng

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, lũy kế 10 tháng năm 2023, giá trị xuất khẩu dệt may đạt 27,67 tỷ USD, giảm 12,9%, tương ứng giảm 4,08 tỷ USD so với cùng kỳ năm trước. Như vậy, 10 tháng qua, ngành dệt may mới thực hiện được gần 70% mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt 40 tỷ USD trong năm 2023. Nguyên nhân được các doanh nghiệp nêu rõ là từ những tháng cuối năm 2022 đến nay, tình trạng thiếu đơn hàng, thiếu nguyên phụ liệu do đứt gãy chuỗi cung ứng chưa được khắc phục trong khi đối tác nước ngoài liên tục ép giá xuống thấp.

Vì thế, tình hình kinh doanh rất khó khăn. Báo cáo tài chính quý 3/2023 và 9 tháng năm 2023 của các doanh nghiệp dệt may đang niêm yết cho biết, quá nửa số doanh nghiệp đã giảm lãi, có doanh nghiệp chuyển từ lãi sang lỗ, có doanh nghiệp tiếp tục lỗ và rất ít doanh nghiệp có lợi nhuận gia tăng.

Chẳng hạn, Công ty Cổ phần Dệt may Đầu tư Thương mại Thành Công ghi nhận, lợi nhuận 9 tháng giảm 50% so với cùng kỳ năm 2022, chỉ đạt 111 tỷ đồng. Công ty Cổ phần Sợi Thế Kỷ ghi nhận lãi sau thuế đạt gần 56 tỷ đồng, giảm 72% so với cùng kỳ năm trước. Sợi Thế Kỷ cho biết doanh số và giá bán bình quân thấp hơn cùng kỳ là do các khách hàng gián tiếp và trực tiếp thu hẹp quy mô đơn hàng.

Tính chung 10 tháng năm 2023, theo báo cáo, doanh thu từ dệt may của Công ty Đầu tư và Thương mại TNG đạt 6.007 tỷ đồng, tăng 178 tỷ đồng, tương đương tăng 3% và thực hiện được hơn 88% kế hoạch năm. TNG cho biết, trong bối cảnh kinh tế trong nước và thế giới gặp nhiều khó khăn, công ty này đã phải chấp nhận cả các đơn hàng nhỏ lẻ, có biên lợi nhuận thấp để duy trì sản lượng và đảm bảo việc làm cho công nhân.

Kỳ vọng đơn hàng tích cực hơn

Mặc dù tình hình doanh thu và lợi nhuận của các doanh nghiệp dệt may đang khá “bết bát” nhưng theo thông tin từ một số doanh nghiệp dệt may lớn, tình hình đơn hàng và xuất khẩu đang có chiều hướng khả quan hơn kể từ năm 2024 do tình hình biểu tình của các công nhân may mặc ở Bangladesh nhằm đòi tăng lương trước sức ép lạm phát.

Trước tình hình còn nhiều phức tạp, chưa có “hồi kết” tại Bangladesh, đại diện Công ty Cổ phần May Sông Hồng cho biết, doanh nghiệp đã nhận được nhiều đơn hàng hơn cho đầu năm 2024 khi đối tác chuyển đơn hàng từ Bangladesh về Việt Nam, nên dự kiến có triển vọng tích cực về doanh thu, kinh doanh cho năm 2024. Còn từ nay đến cuối năm 2023, tình hình đơn hàng là “tạm đủ”.

Ông Thân Đức Việt, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần May 10 cho biết, nhìn chung, các doanh nghiệp dệt may đã có dấu hiệu khả quan hơn về sản lượng đơn hàng. Tuy nhiên, vị này cho biết, tình hình đơn giá vẫn là vấn đề đáng lo ngại do các doanh nghiệp Việt Nam đang bị khách hàng quốc tế “ép giá” khiến đơn hàng tăng nhưng giá trị kim ngạch xuất khẩu không tăng tương ứng.

Cũng về vấn đề này, đại diện một doanh nghiệp dệt may chia sẻ, lượng đơn hàng cho năm 2024 đã khởi sắc hơn so với năm trước khi khách hàng chuyển đơn hàng từ “đối thủ cạnh tranh” Bangladesh về Việt Nam. Tuy nhiên, do lượng hàng tồn kho nhiều vì lạm phát khiến người dân thắt chặt chi tiêu nên khách hàng cũng thận trọng hơn, đồng thời đưa ra nhiều yêu cầu khắt khe hơn cho các đơn hàng xuất khẩu như phải đảm bảo các điều kiện, tiêu chuẩn về nhân công, môi trường…

Vào khoảng tháng 8/2023, báo cáo của Công ty Chứng khoán SSI cho biết, theo khảo sát của các nhà bán lẻ lớn, mặc dù Việt Nam được đánh giá cao hơn Bangladesh về chất lượng và năng lực sản xuất, nhưng Bangladesh có lợi thế về chi phí, thuế và các khoản trợ cấp của Chính phủ. Bangladesh nằm trong số 45 quốc gia đang phát triển hiện được miễn thuế vào châu Âu. Việt Nam được hưởng lợi từ EVFTA, nhưng quy tắc xuất xứ nghiêm ngặt từ vải trở đi là một trở ngại cho ngành khi 70% vải được nhập khẩu từ Trung Quốc. Mức lương tối thiểu ở Bangladesh hiện là 75 USD/tháng trong khi mức lương tối thiểu ở Việt Nam và Trung Quốc lần lượt là 199 USD/tháng và 300 USD/tháng. Vì thế, xuất khẩu của Bangladesh trở nên cạnh tranh hơn so với Việt Nam.

Cùng với vấn đề trên, nhiều ý kiến đánh giá, từ đầu năm 2024, ngành dệt may vẫn có nhiều thuận lợi để phục hồi. Theo nghiên cứu của Công ty Chứng khoán VNDirect, nhu cầu cho các sản phẩm vải và may mặc tại Mỹ sẽ trở lại quỹ đạo tăng trưởng kể từ quý 1/2024 nhờ bối cảnh kinh tế vĩ mô trở nên tích cực hơn. Đồng thời, nhu cầu tăng cao trong mùa lễ hội cuối năm sẽ giúp thúc đẩy việc bán hàng và hấp thụ bớt lượng hàng tồn kho đang ở mức cao, tạo dư địa cho các đơn hàng mới để phục vụ cho mùa Xuân-Hè 2024.