Nhân viên Vinacontrol giám định hàng hóa tại cảng Cát Lái. Ảnh: Thu Hòa​​​

Tại buổi làm việc với Công ty TNHH Dinh dưỡng 3A mới đây, đại diện DN cho biết, Công ty TNHH Dinh dưỡng 3A là DN 100% vốn nước ngoài, chuyên NK và phân phối các sản phẩm dinh dưỡng chất lượng cao, nộp ngân sách nhà nước mỗi năm trên 1.200 tỷ đồng tiền thuế.

Đánh giá về thủ tục thông quan hàng hóa hiện nay, ông Nguyễn Hồng Nguyên, Giám đốc đối ngoại Công ty TNHH 3A cho rằng, cơ quan Hải quan đã thực hiện thủ tục thông quan điện tử, nên hàng hóa thông quan nhanh chóng, rất thuận lợi cho DN. Tuy nhiên, đối với hàng NK do phải chờ kiểm tra chuyên ngành nên vẫn phải nằm tại cảng chờ kết quả kiểm tra của cơ quan kiểm tra chuyên ngành mới được thông quan, khiến DN vừa phát sinh chi phí, vừa ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh…

Dược sĩ Phương Anh- Trưởng phòng Xuất nhập khẩu, Công ty TNHH Dược Sài Gòn (Sapharco) chia sẻ, thủ tục hải quan hiện nay rất nhanh chóng, ngày càng được cải thiện, tạo thuận lợi hơn cho DN. Nhưng vướng mắc lớn nhất hiện nay của công ty vẫn là thủ tục về kiểm tra chuyên ngành, trong đó thủ tục xin giấy phép NK của Bộ Y tế, thời gian thường mất hàng tháng nên nhiều khi DN không thể chủ động trong kế hoạch, hoạt động kinh doanh. Về thời gian lấy mẫu và chờ kết quả kiểm tra chuyên ngành hiện nay cũng khá lâu, thời gian chờ lấy mẫu khoảng ½ ngày, thời gian chờ kết quả kiểm tra chuyên ngành từ 2-3 tuần. Trong thời gian đó, DN phải bảo quản hàng, không được đưa vào sử dụng dẫn đến phát sinh chi phí và không chủ động được kế hoạch kinh doanh.

Chia sẻ với DN, lãnh đạo Chi cục Hải quan sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất cho biết, hiện nay, cơ quan Hải quan, cơ quan kiểm tra chuyên ngành và các kho hàng tại khu vực sân bay Tân Sơn Nhất đã thống nhất về việc cho phép kiểm tra viên vào kho lấy mẫu, công chức hải quan vào kho để kiểm hóa, không cần thiết phải kéo hàng ra bãi kiểm tra, công ty nên sử dụng ưu đãi này để tiết kiệm chi phí cũng như bảo quản hàng tốt hơn. Về mặt hàng phải kiểm tra chuyên ngành, cơ quan Hải quan cho rằng, Luật Dược số 105/2016/QH13 có hiệu lực từ 1/1/2017 có danh mục nguyên liệu dược không cần phải xin giấy phép NK. Nếu mặt hàng không thuộc danh mục phải xin giấy phép thì tỷ lệ tờ khai phân luồng Xanh sẽ được nâng lên cao hơn, sẽ tiết kiệm được nhiều thời gian và chi phí.

Là DN chuyên NK mặt hàng thực phẩm cao cấp từ các nước châu Âu, bà Lê Thị Vân, Tổng giám đốc Công ty CP Đại Tân Việt cho biết, DN là một trong những nhà NK và phân phối nguyên liệu thực phẩm hàng đầu tại Việt Nam đã hoạt động được 20 năm. Với lưu lượng hàng hóa NK rất lớn, hàng hóa NK luôn đảm bảo chất lượng, thế nhưng lại mất rất nhiều thời gian và chi phí để thực hiện kiểm tra chuyên ngành tại Việt Nam. Hàng của công ty là phomai, sữa, gan ngỗng... NK từ các nước châu Âu, được kiểm soát chặt chẽ từ khâu nuôi trồng, chế biến, đến khâu phân phối và được cấp giấy chứng nhận tiêu chuẩn, nhưng khi về Việt Nam thuộc diện phải kiểm dịch trước khi thông quan. Về thủ tục hải quan rất nhanh, nhưng để lấy được hàng thì phải mất 6-7 giờ, chủ yếu là thời gian chờ làm thủ tục lấy hàng, lấy mẫu hàng hóa kiểm dịch, chờ cấp giấy vận chuyển, khi có đầy đủ hồ sơ mới được mang hàng về kho bảo quản. Chỉ cần chậm trễ là kéo dài qua thời gian cấm tải, làm phát sinh chi phí.

Không chỉ các DN NK hàng tiêu dùng vướng mắc, một số DN chuyên NK các mặt hàng kỹ thuật đặc thù cũng gặp không ít khó khăn khi thực hiện các quy định về kiểm tra chuyên ngành. Đại diện Công ty cổ phần Hàng không VietJet cho rằng, đơn vị gặp khá nhiều vướng mắc về thủ tục kiểm tra chuyên ngành khi NK hàng hóa. Chẳng hạn, việc NK mặt hàng thiết bị thu phát sóng phải kiểm tra chuyên ngành (đo kiểm, công bố hợp quy sau đó mới xin giấy phép NK). Tuy nhiên, trong quá trình đo kiểm lại gặp vướng mắc, do không phải hệ thống hoàn chỉnh nên không thể tự hoạt động để kiểm tra. Bên cạnh đó, theo vị đại diện DN này, mặt hàng là bình oxy, bình chữa cháy đã nạp khí thì không thể xả khí để đo áp lực bình. Mặt khác, nếu đã mở kiểm tra thì lại không còn đủ điều kiện để đưa vào sử dụng trên máy bay. Tất cả các mặt hàng này khi NK đều đã đáp ứng được tiêu chuẩn của tổ chức hàng không châu Âu, Mỹ, đảm bảo đủ các tiêu chuẩn của Bộ Giao thông Vận tải. Vậy khi công ty xuất trình chứng chỉ của các tổ chức uy tín trên thế giới, tài liệu gốc của nhà sản xuất thì có thể được miễn kiểm tra nhà nước hay không. Mặt khác, có nhiều mặt hàng, các cơ quan nhà nước vẫn chưa có đủ điều kiện, phương tiện để kiểm tra, dẫn đến việc kiểm tra nhà nước không hiệu quả, nghiêng về tính hình thức nhiều hơn.

Từ thực tế trên cho thấy, vướng mắc về kiểm tra chuyên ngành đang là rào cản lớn đối với hoạt động XNK hàng hóa của DN, cần được tháo gỡ nhằm rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa, tiết kiệm chi phí cho DN.