Nhiều đại biểu Quốc hội ủng hộ đề xuất chuyển phân bón sang áp dụng thuế suất 5%. Ảnh: Quốc hội

Tạo sự bình đẳng với hàng hóa nhập khẩu

Thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) (sửa đổi) theo chương trình Kỳ họp thứ 8 vào ngày 29/10/2024, các đại biểu Quốc hội đã có những thảo luận về việc nên hay không nên chuyển phân bón từ diện không chịu thuế sang áp dụng thuế suất 5% như đề xuất của Chính phủ.

Hiện dự thảo Luật đang trình Quốc hội quy định phân bón chịu thuế suất 5%.

Lý giải về quyết định này khi trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Lê Quang Mạnh cho hay, việc phân bón chuyển sang diện không chịu thuế từ năm 2014 đã gây ảnh hưởng bất lợi rất lớn cho các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước suốt thời gian qua.

Do thuế GTGT đầu vào của các doanh nghiệp này không được khấu trừ, phải hạch toán vào chi phí, bao gồm cả thuế đầu vào rất lớn đối với đầu tư, mua sắm tài sản cố định làm giá thành sản xuất trong nước tăng cao, không thể cạnh tranh với nhập khẩu.

Điều này đặt trong xu thế cung vượt cầu trên thị trường phân bón thế giới từ 2015 đến trước thời điểm dịch Covid-19 đã làm nhiều doanh nghiệp trong nước lỗ lớn, phải thu hẹp sản xuất.

Ngược lại, phân bón nhập khẩu được hưởng lợi do đang chịu thuế 5% được chuyển sang không chịu thuế mà vẫn được hoàn toàn bộ thuế GTGT đầu vào.

Trên cơ sở này, nhiều đại biểu Quốc hội đã đồng tình với quyết định này, trong đó, đại biểu Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) cho rằng, khi quyết định một chính sách, chắc chắn Chính phủ, Quốc hội đã tính toán để không làm ảnh hưởng, thiệt hại tới người dân, doanh nghiệp.

Việc áp dụng thuế suất 5% đối với phân bón có lợi cho "ba nhà", đó là nhà nông, nhà nước và doanh nghiệp.

Hơn nữa, việc áp thuế 5% này chỉ ảnh hưởng đến doanh nghiệp nhập khẩu, còn doanh nghiệp trong nước cũng được bảo vệ, người dân có cơ hội giảm giá bởi không phải cứ tăng thuế 5% là giá sẽ tự động tăng 5%.

Tương tự, đại biểu Nguyễn Duy Thanh (đoàn Cà Mau) nhận định, quy định áp thuế 5% sẽ hỗ trợ sản xuất trong nước, tạo cơ hội đầu tư phát triển, nâng cao công nghệ, tạo công ăn việc làm, tự chủ về phân bón, góp phần bảo đảm an ninh lương thực.

Doanh nghiệp trong nước được khấu trừ đầu vào 5% bảo đảm tối ưu chi phí, tạo cơ hội giảm giá khi bán cho nông dân, tạo sự bình đẳng với hàng hóa nhập khẩu.

Lợi ích cho doanh nghiệp, không ảnh hưởng nhiều về giá

Tuy nhiên, cũng có đại biểu cho rằng, áp dụng thuế 5% sẽ tạo ra tác động không hề nhỏ với ngành nông nghiệp và nông dân. Vì thế, đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn Quảng Nam) cho rằng cần nghiên cứu, tìm hiểu kỹ lưỡng.

Đại biểu Tạ Văn Hạ cho rằng câu chuyện cạnh tranh giữa 70% nhập khẩu và 30% trong nước thì các doanh nghiệp Việt Nam phải tính toán nâng cao năng lực quản lý, đổi mới công nghệ… để giảm giá thành, đảm bảo cạnh tranh.

Trước ý kiến lo ngại này, trong báo cáo giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách cũng cho hay, phân bón hiện là mặt hàng được Nhà nước bình ổn giá, vì vậy các cơ quan quản lý chức năng có thể sử dụng các biện pháp quản lý thị trường.

Đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước lợi dụng chính sách mới ban hành, cấu kết với tư thương để có các hành vi trục lợi, gây biến động lớn về giá, làm ảnh hưởng đến khu vực nông nghiệp.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc giải trình một số vấn đề. Ảnh: Quốc hội

Giải trình trước Quốc hội về những ý kiến liên quan đến thuế phân bón tại phiên họp, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho hay, giá phân bón không chỉ phụ thuộc vào việc tăng hay giảm thuế mà còn phụ thuộc vào giá thành sản xuất, công nghệ, giá nhân công, diễn biến cung – cầu của thị trường…

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng nêu ví dụ, khi thực hiện không thu thuế với mặt hàng này trong giai đoạn 2018-2022 thì giá phân đạm Ure vẫn tăng 19,71-43,61%. Năm 2023, giá phân đạm Ure lại tăng thêm 6,29-6,4% do ảnh hưởng của chiến tranh Nga – Ukraine khiến "cầu cao – cung ít"…

Nói về lợi ích của doanh nghiệp khi tăng thuế GTGT phân bón, theo Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính, thuế được áp dụng cho cả doanh nghiệp nhập khẩu và doanh nghiệp trong nước nên doanh nghiệp trong nước có điều kiện để cạnh tranh.

Theo tính toán, doanh nghiệp nước ngoài sẽ phải nộp thuế 1.500 tỷ đồng, doanh nghiệp trong nước chỉ nộp 200 tỷ đồng.

“Điều này cho thấy lợi ích cho các doanh nghiệp trong nước rất lớn, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp cải tiến kỹ thuật, giảm giá thành sản phẩm, giảm giá bán cho người nông dân nên đề nghị các đại biểu Quốc hội ủng hộ phương án như đã trình, tức là áp dụng thuế suất 5%, không ảnh hưởng nhiều đến vấn đề về giá”, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nêu rõ.