Chuyên gia tài chính - ngân hàng TS. Nguyễn Trí Hiếu.

Từ đầu năm đến nay, Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ cũng như Ngân hàng Nhà nước (NHNN) liên tục đưa ra chỉ đạo về thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, nhưng mức tăng vẫn hạn chế, theo ông, đâu là nguyên nhân?

Tăng trưởng tín dụng cao hay thấp không hoàn toàn tùy thuộc vào ý chí của người đứng đầu Chính phủ hay các cơ quan quản lý, mà phụ thuộc nhiều vào thực trạng của nền kinh tế. Nếu nền kinh tế phục hồi chậm, doanh nghiệp không có đầu ra thì sẽ không có nhu cầu vay vốn. Hơn nữa lãi suất hiện đã giảm thấp nhưng vẫn có nhóm khách hàng phải chịu lãi suất cao. Với các doanh nghiệp, chi phí vốn cao là gánh nặng lớn về tài chính nên họ phải cân nhắc khả năng đi vay, dù các cơ quan quản lý chỉ đạo thúc đẩy, các ngân hàng mong muốn cho vay mạnh nhưng khi nhu cầu không cao thì cũng không thể đảm bảo tăng trưởng tín dụng.

Về phía doanh nghiệp, do những khó khăn và yếu kém nội tại nên nhiều doanh nghiệp không đủ điều kiện để được ngân hàng cho vay. Chẳng hạn như nhiều doanh nghiệp không đủ tài sản đảm bảo, không có kế hoạch kinh doanh khả thi để đảm bảo đủ vốn trả nợ… Khi các ngân hàng nhìn thấy rủi ro trong nền kinh tế tăng cao, rủi ro từ các doanh nghiệp không trả nợ hoặc không thể trả nợ đúng hạn thì sẽ phải áp dụng mức lãi suất cao hơn và đưa ra những điều kiện cho vay chặt chẽ nhằm đảm bảo chất lượng tín dụng, tránh nguy cơ nợ xấu.

Những vấn đề trên cho thấy, việc tăng trưởng tín dụng thấp không hẳn là do vấn đề lãi suất, việc hạ lãi suất cho vay chỉ là giải pháp đối với những doanh nghiệp đã vay được vốn. Do vậy, giải quyết vấn đề tín dụng cần đến từ giải pháp về tiếp cận nguồn vốn cũng như kích thích nhu cầu vốn trong nền kinh tế. Nền kinh tế phải hoạt động ổn định, phát triển đi lên, từ đó sản xuất kinh doanh có đầu ra, xuất nhập khẩu tăng trưởng… thì dòng tiền sẽ được luân chuyển mạnh hơn.

Khó khăn của nền kinh tế và doanh nghiệp đã được chỉ rõ thì việc tiếp cận vốn cần giải pháp nào để hiệu quả hơn, thưa ông?

Các ngân hàng không thể hạ chuẩn tín dụng do những rủi ro về nợ xấu, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế. Vì thế, cơ chế bảo lãnh tín dụng từ Nhà nước với các doanh nghiệp là cần thiết. Hiện các quỹ bảo lãnh tín dụng ở địa phương có quy mô vốn rất nhỏ bé, vốn điều lệ tối thiểu của một quỹ bảo lãnh tín dụng địa phương là 100 tỷ đồng nên khó có thể bảo lãnh cho nhiều doanh nghiệp. Do đó, tôi đã nhiều lần đề xuất thành lập quỹ bảo lãnh tín dụng quốc gia có quy mô vốn điều lệ lên tới hàng chục nghìn tỷ đồng, bởi hiện tổng dư nợ của cả nước đã lên đến 12 triệu tỷ đồng.

Tuy nhiên, khi thực hiện quỹ bảo lãnh thì các cơ quan quản lý phải chấp nhận trường hợp mất vốn, vì có những doanh nghiệp không thể trả nợ do nguyên nhân khách quan. Khi có bảo lãnh thì doanh nghiệp dễ tiếp cận vốn, ngân hàng thuận lợi cho vay mới tăng hiệu quả đầu tư và thúc đẩy nền kinh tế.

Cùng với chính sách tiền tệ, theo ông, việc hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp cần thêm những chính sách nào?

Vốn cho nền kinh tế không chỉ đến từ chính sách tiền tệ, mà cần mở rộng hơn cơ hội tận dụng từ thị trường vốn. Trong chính sách tài khóa, đầu tư công đóng vai trò quan trọng. Nếu Chính phủ giải quyết được những vướng mắc để đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, triển khai hiệu quả các dự án trọng điểm thì cũng góp phần giúp nền kinh tế tăng tốc, tạo công ăn việc làm cho doanh nghiệp.

Ông nhận định như thế nào về đà tăng của tín dụng trong năm 2024?

Thông thường vào cuối năm, dòng tín dụng sẽ chảy mạnh hơn. Tín dụng sẽ tăng trong khoảng nửa cuối năm 2024, trên cơ sở Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) xoay chuyển chính sách tiền tệ từ thắt chặt sang nới lỏng. Cần lưu ý rằng, nếu gấp gáp bơm mạnh vốn tín dụng cho nền kinh tế trong khi nền kinh tế không hấp thụ nổi, sẽ tạo ra lạm phát. Vì thế, khi nền kinh tế chưa tăng trưởng mạnh, thì cũng phải chấp nhận tình trạng tín dụng tăng thấp đến khi nền kinh tế sẵn sàng đón nhận số vốn từ các ngân hàng. Tuy nhiên, cơ quan quản lý có thể hỗ trợ định hướng tín dụng, đi vào những ngành nghề tạo ra động lực tăng trưởng, từ đó có cơ chế để tập trung hỗ trợ mạnh các lĩnh vực này.

Xin cảm ơn ông!