Làm rõ khái niệm “khai sai so với thực tế” trong xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực hải quan
	Gỡ vướng quy định về khắc phục hậu quả trong xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực hải quan
	Vai trò các bộ, ngành ra sao trong nghị định mới về kiểm tra chuyên ngành?

Công chức Hải quan Hữu Nghị (Cục Hải quan Lạng Sơn) kiểm soát, giám sát chặt hàng hóa NK. Ảnh: H.Nụ

Tuy nhiên, thực tế có các trường hợp, DN đăng ký tờ khai XK, khai báo “Địa điểm đích cho vận chuyển bảo thuế” tại 1 cảng nhưng do nhầm lẫn DN lưu giữ tại địa điểm không đúng địa điểm khai báo. Nêu ví dụ cụ thể, “Địa điểm đích cho vận chuyển bảo thuế” là cảng Tân Vũ, tuy nhiên lô hàng lại đang lưu giữ tại cảng Lạch Huyện). Sau khi phát hiện lô hàng lưu giữ không đúng cảng XK đăng ký trên tờ khai, DN chuyển hàng từ cảng Lạch Huyện sang cảng Tân Vũ để làm thủ tục xuất hàng.

Cũng có trường hợp DN đăng ký tờ khai XK, khai báo “Địa điểm lưu kho” là kho của DN. Tờ khai phân luồng Đỏ, chi cục nơi đăng ký tờ khai chỉ thị đưa hàng đến địa điểm kiểm tra tại nơi mở tờ khai để kiểm tra thực tế. Tuy nhiên lô hàng đã được DN đưa vào cảng Lạch Huyện chờ XK (DN đã đưa hàng vào cảng trước khi khai báo), sau khi có chỉ thị đưa hàng về để kiểm tra thực tế, DN đến cảng Lạch Huyện làm thủ tục chuyển hàng ra khỏi cảng Lạch Huyện để đưa về địa điểm kiểm tra theo chỉ thị của chi cục nơi đăng ký tờ khai.

Theo các đơn vị hải quan, việc xác định hành vi vi phạm trong các trường hợp nêu trên gặp khó khăn, cần được hướng dẫn để áp dụng chính xác.

Về vấn đề này, theo Tổng cục Hải quan, tại khoản 1 Điều 2 Luật Xử lý vi phạm hành chính quy định, việc xác định chế tài xử phạt được căn cứ vào quy định về mặt nội dung quản lý nhà nước bị vi phạm. Điểm a khoản 1 Điều 25 Luật Hải quan quy định về thời hạn nộp tờ khai hải quan được quy định: “a) Đối với hàng hóa XK, nộp sau khi đã tập kết hàng hóa tại địa điểm người khai hải quan thông báo...”.

Theo đó, quy định tại điểm a khoản 3 Điều 7 Nghị định 128 được áp dụng cho các trường hợp vi phạm quy định tại điểm a khoản 1 Điều 25 Luật Hải quan.

Cũng tại khoản 2 Điều 35 Luật Hải quan quy định: “Hàng hóa thuộc đối tượng KTCN phải được lưu giữ tại cửa khẩu cho đến khi được thông quan. Trường hợp quy định của pháp luật cho phép đưa hàng hóa về địa điểm khác để tiến hành việc KTCN hoặc chủ hàng hóa có yêu cầu đưa hàng hóa về bảo quản thì địa điểm lưu giữ phải đáp ứng điều kiện về giám sát hải quan và hàng hóa đó chịu sự giám sát của cơ quan Hải quan cho đến khi được thông quan. Chủ hàng hóa chịu trách nhiệm bảo quản, lưu giữ hàng hóa tại địa điểm KTCN hoặc địa điểm lưu giữ của chủ hàng hóa cho đến khi cơ quan Hải quan quyết định thông quan”.

Tại điểm a khoản 2 Điều 46 Luật Hải quan cũng quy định: “Hàng hóa kinh doanh tạm nhập, tái xuất phải được lưu giữ tại khu vực cửa khẩu hoặc các địa điểm chịu sự kiểm tra, giám sát hải quan”.

Do đó, quy định tại khoản 2 Điều 12 Nghị định 128 được áp dụng xử phạt đối với các trường hợp vi phạm quy định về lưu giữ hàng hóa không đúng địa điểm quy định tại các quy định nêu trên.

Một số cục hải quan tỉnh, thành phố cũng nêu vướng mắc khi thực hiện khoản 1 Điều 18 Nghị định 128. Thực tế hiện nay, một số trường hợp hàng hóa thuộc đối tượng KTCN, DN đã đưa hàng về bảo quản, quá thời hạn nhưng cơ quan chuyên ngành chưa ban hành kết quả kiểm tra do DN chưa xuất trình hàng hóa để kiểm tra hoặc chưa cung cấp đủ tài liệu kỹ thuật. Như vậy, cơ quan Hải quan đã đủ cơ sở để xác định hành vi vi phạm “XNK hàng hóa phải KTCN mà không có thông báo kết quả KTCN theo quy định của pháp luật chưa?”

Theo Tổng cục Hải quan, điểm 30.2 công văn 779/TCHQ-PC ngày 9/2/2021 đã xác định cụ thể trường hợp áp dụng quy định tại Điều 18 Nghị định 128. Việc xử phạt vi phạm hành chính phải căn cứ hồ sơ vụ việc cụ thể, kết quả xác minh của cơ quan Hải quan theo hướng dẫn tại khoản 5 Điều 32 Thông tư 38/2015/TT BTC, được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư 39/2018/TT-BTC và các quy định về xử phạt vi phạm hành chính để xem xét xử lý theo đúng quy định của pháp luật, các nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính quy định tại Điều 3 Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Các cục hải quan tỉnh, thành phố cũng cho biết, trong quá trình triển khai thực hiện đã phát sinh trường hợp, ngày 1/6/2018, Sở Kế hoạch và Đầu tư thông báo DN X. giải thể, phá sản. Ngày 1/1/2019, Cục Đăng kiểm Việt Nam thông báo hàng hóa DN không đáp ứng điều kiện, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật. Đến thời điểm phát hiện vi phạm, tổ chức vi phạm đã giải thể, phá sản. Điều này đã khiến cho cơ quan Hải quan gặp khó khăn trong việc lập biên bản vi phạm hành chính (xác định đối tượng vi phạm và ký biên bản vi phạm).

Liên quan tới vấn đề này, Tổng cục Hải quan đề nghị các đơn vị căn cứ quy định tại điểm a, b, d khoản 1 Điều 6 Luật Xử lý vi phạm hành chính; điểm 1 công văn 4208/TCHQ- PC ngày 26/6/2017 của Tổng cục Hải quan và hồ sơ vụ việc cụ thể để xác định thời hiệu xử phạt; quy định tại đoạn 2 khoản 2 Điều 58 Luật Xử lý vi phạm hành chính để lập biên bản vi phạm hành chính.

Một số đơn vị hải quan cũng nêu, Nghị định số 119/2017/NĐ-CP ngày 1/11/2017 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng, sản phẩm hàng hóa. Căn cứ Điều 37, Điều 42 Nghị định 119/2017/NĐ-CP, cơ quan Hải quan có thẩm quyền lập biên bản và xử phạt vi phạm đối với các hành vi vi phạm về sử dụng mã số, mã vạch tại Điều 32.

Ngày 9/6/2020, Tổng cục Hải quan có Công văn số 3776/TCHQ-GSQL hướng dẫn: “Cơ quan Hải quan không thực hiện xử phạt vi phạm hành chính liên quan đến sử dụng mã số mã vạch nước ngoài gắn trên hàng hóa XK. Trường hợp trong thông quan, kiểm tra sau thông quan, thanh tra, điều tra các vụ án phát hiện DN XK chưa có văn bản xác nhận hoặc ủy quyền sử dụng mã số nước ngoài thì có văn bản thông báo cụ thể cho Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng biết để xử lý theo quy định”.

Như vậy, trường hợp cơ quan Hải quan qua thanh tra, kiểm tra sau thông quan phát hiện hành vi vi phạm về sử dụng mã số mã vạch có xử lý vi phạm hành chính theo Nghị định 119/2017/NĐ-CP hay thực hiện theo công văn số 3776/TCHQ-GSQL nêu trên.

Liên quan đến vấn đề này, Tổng cục Hải quan cho biết, ngày 25/5/2020, Bộ Khoa học Công nghệ đã có Công văn số 1493/BKHCN-TĐC về việc sử dụng mã nước ngoài đối với hàng hóa XK. Việc hướng dẫn triển khai thực hiện khoản 2 Điều 19b Nghị định 132/2008/NĐ-CP ngày 31/12/2008 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa (được bổ sung tại khoản 9 Điều 1 Nghị định 74/2018/NĐ-CP), Bộ Khoa học Công nghệ đã đề nghị Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng cục Hải quan thông báo cho Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng (Bộ Khoa học công nghệ) những trường hợp DN XK chưa có văn bản xác nhận hoặc ủy quyền sử dụng mã nước ngoài để theo dõi, tổ chức thực hiện hậu kiểm. Trên cơ sở ý kiến của Bộ Khoa học Công nghệ tại công văn 1493/BKHCN-TĐC dẫn trên, Tổng cục Hải quan đã có công văn số 3776/TCHQ-GSQL ngày 9/6/2020 về việc sử dụng mã số, mã vạch nước ngoài đối với hàng hóa XK.