Chuyên gia quốc tế khuyến nghị hỗ trợ doanh nghiệp đa dạng hóa thị trường
	Chủ động phương án hỗ trợ doanh nghiệp, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu

Doanh nghiệp cần tận dụng lợi thế từ các hiệp định thương mại để gia tăng thị trường xuất khẩu. Ảnh: T.Bình

Kim ngạch hàng hóa sử dụng ưu đãi thuế quan mới đạt 17,2%

Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập – VCCI, nếu nói riêng về việc tận dụng Hiệp định UKVFTA ở thị trường Anh thì theo thống kê của Bộ Công Thương năm 2021- năm đầu tiên chính thức thực hiện Hiệp định, tỷ lệ kim ngạch hàng hóa sử dụng ưu đãi thuế quan là 17,2%, tức là trong số 100 đồng xuất khẩu đi thị trường Anh thì có 17,2 đồng là tận dụng được các ưu đãi thuế quan.

“Tỷ lệ 17,2% này không phải là thấp so với các hiệp định thương mại khác ở năm đầu tiên. Bởi nhiều doanh nghiệp còn chưa biết đến, song nếu so với hiệp định cùng thực thi thời điểm tương tự như EVFTA thì rõ ràng, UKVFTA thấp hơn EVFTA, tỷ lệ tận dụng năm 2021 là 20%”, bà Nguyễn Thị Thu Trang phân tích và nhấn mạnh thêm, nếu so với trung bình chung là của tất cả các hiệp định thương mại tự do là khoảng hơn 32% thì rõ ràng tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế quan của hàng hóa xuất khẩu Việt Nam sang thị trường Anh mới được khoảng hơn một nửa.

Dư địa xuất khẩu vào thị trường Anh trong UKVFTA được đánh giá còn rất lớn bởi hàng hóa Việt Nam mới chỉ chiếm chưa đến 1% trong nhu cầu nhập khẩu mỗi năm lên tới hơn 600 tỷ USD của thị trường Anh.

Bà Tôn Nữ Thục Uyên - Phó Giám đốc, Văn phòng TBT Việt Nam, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng cho biết, hiện nay Anh đã rời khỏi EU và trong thời gian tới Anh cũng sẽ ban hành rất nhiều biện pháp, quy định mới về tiêu chuẩn an toàn thực phẩm hàng hóa để áp dụng tại Anh. Do vậy doanh nghiệp cần nắm bắt các quy định UKVFTA cũng như các tiêu chuẩn mới của các tổ chức đánh giá sự phù hợp, tức là các phòng thử nghiệm và chứng nhận của EU trước đây.

Theo bà Tôn Nữ Thục Uyên, một trong những nguyên nhân nhiều doanh nghiệp Việt Nam chưa sẵn sàng xuất khẩu sang Anh vì lo ngại có nhiều rào cản, tiêu chuẩn cao. Khắc phục hạn chế này, cơ quan chức năng cần có những biện pháp nhằm giúp doanh nghiệp Việt Nam sẵn sàng chuyển đổi, đáp ứng tiêu chuẩn và mạnh dạn thâm nhập vào thị trường này. Doanh nghiệp cần phân biệt rõ đâu những quy định của EU và đâu là quy định riêng của Anh. Ngoài ra, Anh nỗ lực xây dựng và ban hành những quy định mới tránh chi phí thử nghiệm lại hoặc chứng nhận lại cho doanh nghiệp.

Trước năm 2021 Anh là thành viên của EU và các quy định của Anh liên quan đến Hiệp định về Các Rào cản Kỹ thuật đối với Thương mại (TBT) bao gồm tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, tức là những biện pháp bắt buộc áp dụng và thủ tục đánh giá sự phù hợp, tức là những quy định liên quan đến thử nghiệm, chứng nhận với sản phẩm, hàng hóa sẽ hài hòa theo quy định của EU. Tuy nhiên sau năm 2021, Anh rời khỏi EU sẽ có những quy định mới của Anh sẽ được ban hành liên quan đến và cũng sẽ có những quy định mới của Anh ban hành liên quan đến TBT cho sản phẩm hàng hóa. Mặc dù rời khỏi EU nhưng Anh vẫn là một trong những thành viên Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và sẽ phải thực thi cam kết của Hiệp định TBT của WTO bao gồm tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và các thủ tục đánh giá sự phù hợp sẽ phải dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế.

Mạnh dạn tiếp cận thị trường

Bà Lê Hằng - Giám đốc Truyền thông, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) nhấn mạnh, ngay từ khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, các doanh nghiệp đã tiếp cận và biết tận dụng được những cơ hội, từ thuận lợi thuế quan từ Hiệp định EVFTA. Tuy nhiên, bà Lê Hằng cũng cho rằng, rất may mắn khi Anh rời khỏi EU thì có ngay Hiệp định UKVFTA. Đó là một điều rất thuận lợi cho cho doanh nghiệp. May mắn nữa là UKVFTA là sự kế tiếp của Hiệp định EVFTA. Cho nên không có sự gì là bỡ ngỡ đối với doanh nghiệp trong việc tiếp cận và tiếp nối những ưu thế về thuế quan, cũng như là những thuận lợi về các cơ hội, về môi trường kinh doanh và cũng như các cơ hội vừa thay đổi các điều kiện để xuất khẩu sang thị trường Anh.

“Hết 11 tháng của năm 2022, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường Anh đạt 287 triệu USD. Đó là con số rất lạc quan vì không bị sụt giảm so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này cho thấy rằng doanh nghiệp đã tận dụng được cơ hội, lợi thế xuất khẩu sang thị trường Anh trong bối cảnh lạm phát tại thị trường này quá cao và người tiêu dùng cũng có những hạn chế về tiêu thụ”, bà Lê Hằng thông tin.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh xung đột giữa Nga và Ukraine dẫn đến khủng hoảng về năng lượng và các chi phí đầu vào cũng ảnh hưởng đến việc xuất khẩu sang thị trường này. Song trong thách thức lại có cơ hội. Anh là một thị trường tiêu thụ cá thịt trắng rất mạnh, khi nguồn cung thị trường Nga cho Anh bị hạn chế thì lại là cơ hội cho cá tra Việt Nam vào thị trường Anh để gia tăng thị phần trong năm 2022.

Theo bà Lê Hằng trong tương lai câu chuyện mà doanh nghiệp phải tính đến là sẽ có những quy định của Anh mà doanh nghiệp chưa được biết đến, chưa được truyền thông đến và có những quy định mà doanh nghiệp không phân biệt được khác với thị trường EU như thế nào. Để tránh những tình huống không may, đáng tiếc cho với doanh nghiệp sau này, đòi hỏi phía các cơ quan quản lý nhà nước, hay VCCI sẽ cùng đồng hành, tích cực truyền thông, thông tin nhiều hơn về những thay đổi của thị trường Anh.

Bà Nguyễn Thị Thu Trang lưu ý các doanh nghiệp, Anh được xếp là một trong những nước đi đầu trong những nỗ lực về môi trường và giảm phát thải, vì thế khả năng không loại trừ những tiêu chuẩn tương đương với EU, thậm chí còn hơn khi mà Anh đang rất nỗ lực về vấn đề này. Đó sẽ là thách thức với với các doanh nghiệp trong việc đáp ứng. Ngoài ra còn có những yếu tố khác nữa sẽ ảnh hưởng đến tình hình xuất khẩu của các doanh nghiệp. Cho nên sẽ cần có nhiều thứ để doanh nghiệp có thể tiếp tục duy trì và tăng trưởng xuất khẩu trong thị trường Anh. “Đầu tiên doanh nghiệp phải tự giúp mình, tức là doanh nghiệp cũng phải phải chủ động tìm hiểu thông tin để đừng quá e ngại và hơn nữa là phải biết cách để có những biện pháp tiếp cận người tiêu dùng, tiếp cận khách hàng, tiếp cận đối tác, xúc tiến thương mại phù hợp. Tuy nhiên, bên cạnh nỗ lực của từng doanh nghiệp thì có lẽ cũng cần nỗ lực mà từ các cơ quan quản lý nhà nước và từ Chính phủ để doanh nghiệp có thể tận dụng được lợi thế từ hiệp định để mở rộng thị trường”, bà Nguyễn Thị Thu Trang phân tích.