Yêu cầu từ thị trường

Trên thực tế, khách hàng quốc tế rất quan tâm đến tiềm năng của thị trường XK Việt Nam. Nhiều DN cho biết, trong các năm qua, họ nhận được nhiều lời mời hợp tác cũng như được tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại quốc tế. Tuy nhiên, để đi đến ký kết hợp đồng vẫn là điều khó khăn. Nguyên nhân vì các thị trường XK lớn của Việt Nam như châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ… thường xuyên có những đòi hỏi khắt khe, không chỉ về chất lượng sản phẩm mà còn phải đảm bảo về nguồn gốc đầu vào, quy trình sản xuất- kinh doanh, thậm chí chế độ với công nhân viên, điều kiện nhà xưởng. Đây là những vấn đề không dễ đối với các DN Việt Nam trong điều kiện hiện nay.

Đại diện Hội các DN sản xuất gỗ làng nghề Đồng Kỵ dẫn ví dụ cụ thể như cùng với chất lượng, mẫu mã, khách hàng châu Âu còn yêu cầu DN phải đạt tiêu chuẩn về nguồn gốc gỗ nguyên liệu, điều kiện nhà xưởng, máy móc, hay thậm chí, chế độ cho công nhân với ngày giờ làm việc, bảo hộ lao động… cũng phải được chuẩn hóa. Để làm được những điều này, DN cần đầu tư dài hạn hơn trong khi nguồn vốn và năng lực không đủ.

Một vấn đề khác, trong buổi hội thảo về phát triển XK cá tra được tổ chức vào tháng 11-2015, chuyên gia kinh tế đến từ EU TS. Siegfried Bank đã cho rằng, các nhà NK EU luôn quan tâm đến sự minh bạch về thông tin của sản phẩm hơn là thực tế những gì họ nhận được. Tiêu biểu như quy định về tỷ lệ mạ băng cá tra XK của Việt Nam, điều họ quan tâm không phải là tiêu chuẩn bao nhiêu % mà họ cần DN XK cung cấp thông tin chính xác lượng nước bơm vào cá là bao nhiêu, tỷ lệ mạ băng chiếm bao nhiêu… Như vậy, DN chỉ cần đảm bảo sự công khai, minh bạch thông tin trên bao bì là khách hàng có thể đỡ lo ngại, nghi ngờ về chất lượng sản phẩm, tránh những thông tin không chính xác làm xấu đi hình ảnh của cá tra Việt Nam.

Một điều đáng buồn là không chỉ ngành hàng cá tra mà nhiều ngành hàng khác cũng gặp ảnh hưởng xấu do thông tin không rõ ràng. Ví dụ như mặt hàng chè XK, nhiều DN và chuyên gia trong ngành này đã thừa nhận, sản phẩm chè XK của nước ta vẫn còn tồn dư thuốc bảo vệ thực vật ở mức cao nhưng chưa có sự kiểm định, khai báo hợp lý. Vì thế, vào tháng 9-2014, một số cơ quan truyền thông Đài Loan đưa tin chè Việt Nam trồng trên vùng đất nhiễm dioxin tại Lâm Đồng khiến các DN Việt Nam bị kẹt 70 container chè thành phẩm (trị giá 140 tỷ đồng) tại cảng không thể NK vào Đài Loan. Mặc dù theo UBND tỉnh Lâm Đồng, các vùng trồng chè nói riêng và sản xuất nông nghiệp nói chung ở Lâm Đồng không hề bị nhiễm dioxin.

Minh bạch như nào?

Vụ việc của ngành chè nêu trên là những thông tin sai lệch, gây ảnh hưởng xấu đến XK chè của nước ta. Nhưng khi DN đã có “tiền lệ” xấu thì những thông tin dù bịa đặt để “chơi xấu”, các đối tác vẫn có cơ sở để thấy nghi ngờ và tạm dừng nhận hàng.

Do đó, để tăng sản lượng XK, cũng như tạo niềm tin với khách hàng, không chỉ DN mà Nhà nước cũng cần phải có chiến lược marketing tốt, đảm bảo chất lượng sản phẩm, đảm bảo tính chính xác trên thông tin bao bì cũng như công khai về nguồn gốc, quá trình sản xuất của DN. Đại diện Công ty Cổ phần thủy sản Hùng Vương cho rằng, để xây dựng hình ảnh thương hiệu của sản phẩm Việt Nam, Nhà nước và DN cần phối kết hợp, xây dựng lại chiến lược sản xuất, kinh doanh và quảng bá hình ảnh sản phẩm XK của Việt Nam an toàn, đúng tiêu chuẩn, không phụ gia.

Nói về hoạt động của DN, ông Nguyễn Việt Cường, Phụ trách bộ phận marketing, Công ty Cổ phần nhựa Thiếu Niên Tiền Phong cho hay, với các DN lớn và phát triển lâu năm như Công ty, quy trình sản xuất, máy móc, thiết bị hay nguyên liệu đều đã đạt theo các tiêu chuẩn của ISO, nâng lên theo tầm quốc tế để thỏa mãn nhu cầu của khách hàng trong nước cũng như quốc tế. Bên cạnh đó, mỗi khi cung cấp sản phẩm cho khách hàng, Công ty đều đưa ra đầy đủ giấy chứng nhận xuất xứ, giấy chứng nhận tiêu chuẩn sản phẩm để tạo niềm tin với khách hàng. Chính vì đảm bảo được những quy trình như vậy nên sản phẩm của Công ty luôn có lượng khách hàng ổn định, tăng dần theo từng năm.

Như vậy, có thể nói, với các DN Việt Nam, thói quen làm ăn nhỏ lẻ, chụp giật nếu vẫn tiếp tục sẽ gây ra những hậu quả tiêu cực đến hoạt động XK của DN nói riêng và của cả nền kinh tế nói chung. Bởi theo ông Cường, các DN lớn của Việt Nam phần lớn đã thực hiện được việc minh bạch thông tin cho sản phẩm. Tuy nhiên, nhiều DN nhỏ và vừa vẫn còn mập mờ, chạy theo lợi nhuận nên sử dụng những sản phẩm nguồn gốc không rõ ràng, tạo nên tiếng xấu, gây ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động làm ăn của DN chân chính.