Nguồn nhân lực công nghệ cao giúp doanh nghiệp có thể nâng cao năng lực sản xuất, tự tin cạnh tranh. Ảnh: ST

Thiếu lao động tay nghề cao

Đây là chủ đề chính được thảo luận tại Tọa đàm “Nâng cao chất lượng nhân lực ngành công nghiệp hỗ trợ” do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 12/10.

Ông Cao Văn Bình, Quyền Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp, Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) cho biết, Việt Nam đang trong giai đoạn dân số vàng, với khoảng 54% dân số ở độ tuổi lao động, trong đó lực lượng lao động rất trẻ và dồi dào. Tuy nhiên, nguồn nhân lực có trình độ kỹ thuật, có tay nghề cao còn hạn chế cả về số lượng và trình độ, là trở ngại lớn của nhiều doanh nghiệp hoạt động trong ngành cơ khí, chế biến chế tạo, thiết bị linh phụ kiện điện, điện tử...

Việc thiếu nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn và tay nghề cao đã khiến nhiều doanh nghiệp tốn không ít nguồn lực, chi phí. Bởi sau khi tuyển dụng xong gần như phải đào tạo lại để phù hợp với trình độ chuyên môn và mục tiêu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Mặc dù gần đây, Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương giao Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp triển khai các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp, trong đó có việc đào tạo nâng cao nguồn nhân lực. Theo đó, hàng trăm chuyên gia, kỹ sư đã được đào tạo để giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh nhưng con số này là rất nhỏ trong khi số lượng nhân sự mà ngành cần là rất lớn.

Với ngành điện tử, ông Phùng Anh Tuấn, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Manutronic Việt Nam cho rằng, có nhiều yêu cầu, tiêu chuẩn đặt ra với doanh nghiệp ngành điện tử. Theo đó, nhân lực chất lượng cao là bài toán sống còn cho doanh nghiệp nếu muốn tham gia vào chuỗi. Bởi theo xu hướng về chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu và Việt Nam đang là một trong những điểm đến vô cùng hấp dẫn của tất cả các doanh nghiệp và các tập đoàn trên thế giới trong xu hướng chuyển dịch này. Sự chuyển dịch này vừa tạo ra cơ hội và có cả thách thức, trong đó là sự đáp ứng được những yêu cầu tiêu chuẩn chất lượng cao từ phía đối tác.

Để đáp ứng được điều này doanh nghiệp phải có được một nguồn lực nhất định để tiếp nhận khoa học kỹ thuật, tiếp nhận và chuyển giao những công nghệ mà các tập đoàn chuyển dịch sang Việt Nam. Do vậy, nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những giá trị cốt lõi có thể quyết định sự thành công, nắm bắt được những cơ hội.

Cũng ở góc độ doanh nghiệp, ông Lê Quý Thành, Giám đốc Nhà máy TOMECO An Khang cho rằng, ngành công nghiệp hỗ trợ có tính chuỗi, tính hệ thống và chuyên nghiệp cao. Do vậy, nhân lực ngành này phải có nhiều kiến thức, am hiểu để đáp ứng tiêu chuẩn, yêu cầu của chuỗi. Ông Lê Quý Thành cho biết, doanh nghiệp luôn luôn có nhu cầu, có mong muốn sử dụng những nguồn nhân lực chất lượng cao trong hoạt động sản xuất kinh doanh của mình ở mọi cấp độ, từ cấp độ quản lý cao cấp đến cấp độ những người lao động trực tiếp.

“Vênh” về số lượng và chất lượng

Ở góc độ đào tạo, TS. Kiều Xuân Thực, Hiệu trưởng Đại học Công nghiệp Hà Nội cho rằng, tồn tại 2 điểm “vênh” về số lượng và chất lượng trong bài toán nguồn nhân lực công nghiệp hỗ trợ. Đầu tiên là vênh về số lượng, có thể là sinh viên tốt nghiệp ít nhưng nhu cầu của doanh nghiệp nhiều, dẫn đến doanh nghiệp khó trong việc tuyển dụng lao động, hoặc là chiều ngược lại sinh viên tốt nghiệp nhiều nhưng thời điểm đấy nhu cầu của doanh nghiệp ít, dẫn đến là dư thừa. Thứ nữa là vênh về chất lượng, đó là câu chuyện sinh viên tốt nghiệp có thể chưa có hoặc là chưa đạt một số năng lực, phẩm chất mà doanh nghiệp mong muốn.

Do đó, để thu hẹp khoảng cách phải có sự vào cuộc từ cả doanh nghiệp và cơ sở đào tạo. Hiện Đại học Công nghiệp Hà Nội đẩy mạnh kết nối với doanh nghiệp trong toàn bộ quá trình xây dựng, vận hành chương trình đào tạo, giúp tăng tỷ lệ sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp ở mức cao

Để phát triển nguồn nhân lực có chất lượng cao một cách đồng đều và đảm bảo kết quả đầu vào, đầu ra giữa các học viên, sinh viên cũng như các doanh nghiệp, ông Cao Văn Bình cho rằng, cần có sự phối hợp chia sẻ thông tin từ phía các doanh nghiệp với các cơ sở đào tạo về nhu cầu tuyển dụng trong quá trình phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh.

Mặt khác, tại doanh nghiệp, đôi khi mức độ tiền lương hoặc kinh phí chi trả cũng chưa hấp dẫn, dẫn đến hạn chế trong tuyển dụng được lao động chất lượng cao. Do vậy, các doanh nghiệp cũng cần có các cơ chế, giải pháp để làm sao thu hút được nhiều hơn nguồn nhân lực chất lượng cao này phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh của mình.

Để giải quyết bài toán chất lượng nhân lực cho lĩnh vực CNHT các chuyên gia cho rằng kết nối giữa cơ sở đào tạo với DN và xã hội là rất quan trọng. Cần xây dựng cơ chế, ưu đãi khuyến khích, thúc đẩy liên kết giữa cơ sở đào tạo và DN, gắn kết giáo dục nghề nghiệp với thị trường lao động và tăng cường sự tham gia của DN trong hoạt động giáo dục nghề nghiệp, sớm hóa giải các thách thức về nguồn nhân lực, góp phần phát triển ngành CNHT.

Cùng với đó, cần quy hoạch lại tổng thể để phân bố và xác định quy mô không gian phát triển công nghiệp theo địa phương, vùng miền, qua đó tái cơ cấu và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đưa Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất của chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu. Đồng thời, trong bức tranh tổng thể cũng cần thêm các chính sách tạo điều kiện cho DN Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng.

Từ đó, lực lượng lao động cũng được đào tạo chuyên sâu và có kỹ năng tốt hơn. Đồng thời, cần thêm các giải pháp thu hút dòng vốn FDI có chọn lọc, ưu tiên công nghệ cao, có sức lan tỏa với thị trường… tạo đà cho thúc đẩy nguồn nhân lực chất lượng cao.