Ảnh minh họa.

Phát sinh vướng mắc

Theo UBND tỉnh Nghệ An, vào thời điểm tháng 7, tháng 8/2018, tại địa bàn diễn ra 2 cơn bão số 3 và số 4, theo đó, có 394,587m3 gỗ các loại được phát hiện trôi dạt trên dòng sông Nậm Nơn thuộc địa phận huyện Tương Dương và huyện Kỳ Sơn (Nghệ An), được Công ty CP Đầu tư xây dựng và Thương mại tổng hợp Nam Thành Quang (sau đây gọi tắt là Công ty Nam Thành Quang) tổ chức thu gom, trục vớt, tập kết tại địa bàn xã Nhôn Mai (huyện Tương Dương) và xã Keng Du, Mỹ Lý (huyện Kỳ Sơn).

Tháng 10/2018, UBND tỉnh Nghệ An đã thành lập đoàn công tác kiểm tra và xử lý thiệt hại hỗ do mưa lũ gây ra. Qua kiểm tra an ninh rừng, hiện trường tập kết gỗ và kiểm tra hồ sơ liên quan khối lượng gỗ được trục vớt, đoàn kiểm tra xác định, số gỗ trùng khớp về kích thước và chủng loại gỗ so với bảng kê gỗ bị thiệt hại được xác lập tại Lào của Công ty Nam Thành Quang.

Theo đó, hồ sơ liên quan đến khối lượng gỗ gồm: Hợp đồng số 08/HĐMB ngày 2/6/2015 giữa Công ty Nam Thành Quang và Công ty khai thác gỗ Bọ Xái Khăm (Lào) về việc mua, bán gỗ được xác lập tại Lào; biên bản kiểm kê xác nhận gỗ thiệt hại do mưa lũ gây ra của Công ty khai thác gỗ Bọ Xái Khăm và Công ty Nam Thành Quang; bảng kê khối lượng gỗ trục vớt tại địa bàn huyện Tương Dương và Kỳ Sơn của Công ty Nam Thành Quang có xác nhận của chính quyền địa phương, cụ thể khối lượng gỗ do mưa lũ cuốn trôi là 394,587m3.

Qua quá trình xác minh, do kết quả thực tế kiểm tra số gỗ chưa đủ cơ sở pháp lý xác nhận trên có chủ sở hữu là Công ty Nam Thành Quang nên UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành quyết định xác lập quyền sở hữu toàn dân đối với tài sản là lâm sản có khối lượng 394,587m3.

Đồng thời, thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh Nghệ An, Sở Tài chính Nghệ An đã tiến hành thuê đơn vị thẩm định giá và thống nhất xác định trị giá lô gỗ trên là 2.447.696.000 đồng làm mức giá khởi điểm để bán đấu giá theo quy định. Tuy nhiên, ngày 22/4/2020, Công ty Nam Thành Quang có văn bản khẳng định số lâm sản trục vớt trên là của công ty và kiến nghị UBND tỉnh Nghệ An xem xét, xử lý số gỗ trên nhằm giảm bớt khó khăn thiệt hại cho DN.

Sau khi tiếp nhận đề nghị của Công ty Nam Thành Quang, UBND tỉnh Nghệ An đã yêu cầu các sở, ngành và UBND các huyện Tương Dương, Kỳ Sơn làm rõ số gỗ nêu trên. Đồng thời, UBND tỉnh Nghệ An cũng có văn bản gửi Ủy ban chính quyền tỉnh Xiêng Khoảng (Lào) trao đổi thông tin về số gỗ do mưa lũ cuốn trôi.

Ngày 28/10/2020, UBND tỉnh Nghệ An có Tờ trình số 7518/TTr-UBND báo cáo và trình Thủ tướng Chính phủ cho phép Công ty Nam Thành Quang được kê khai nộp thuế để nhận lại số gỗ do mưa lũ cuốn trôi nêu trên. Theo đó, ngày 5/5/2021, Văn phòng Chính phủ có văn bản về việc giải quyết việc lâm sản do mưa lũ cuốn trôi trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Trong đó, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành có ý kiến: “Giao Bộ NN&PTNT chủ trì phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan hướng dẫn xử lý vướng mắc của UBND tỉnh Nghệ An tại Tờ trình số 7518/TTr-UBND, đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật, không làm thất thoát tài sản, NSNN, tiêu cực, tham nhũng, không gây khiếu kiện, mất trật tự xã hội”.

Ngày 2/7/2021 Bộ Công Thương có văn bản gửi Bộ NN&PTNT với nội dung đề nghị Bộ NN&PTNT có ý kiến với Chính phủ chỉ đạo UBND tỉnh Nghệ An thực hiện nghiêm quy định của pháp luật, đảm bảo yêu cầu truy suất nguồn gốc gỗ, lâm sản, cân nhắc thận trọng để xử lý số gỗ trôi dạt do mưa lũ về địa bàn không làm ảnh hưởng tới công tác vận hành đập, hồ chứa thủy điện”.

Bộ Tài chính cũng có văn bản gửi Bộ NN&PTNT nêu các quy định liên quan đến đảm bảo gỗ hợp pháp Việt Nam. Đồng thời, đề nghị Bộ NN&PTNT rà soát, đối chiếu với các Hiệp định, Công ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, chính sách của Lào về XK gỗ và pháp luật của Việt Nam để tránh vi phạm các cam kết quốc tế và tuân thủ đúng quy định của pháp luật trong việc đề xuất phương án xử lý trong trường hợp này.

Ngày 30/9/2021, Bộ NN&PTNT có văn bản gửi UBND tỉnh Nghệ An, trong đó có nêu, trường hợp xác định gỗ trôi dạt từ Lào về Việt Nam do mưa lũ (sự kiện bất ngờ, bất khả kháng) thì thực hiện theo quy định tại khoản 1 Điều 6 Nghị định 128/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan. Trường hợp xác định gỗ của Công ty Nam Thành Quang (hoặc tổ chức, cá nhân khác) mua từ Lào nhưng chưa thực hiện các thủ tục XK theo quy định của Lào thì yêu cầu chủ lâm sản thực hiện các thủ tục XK gỗ theo quy định của pháp luật Lào trước khi làm thủ tục NK vào Việt Nam.

Đề xuất tạo điều kiện cho DN

Ngày 4/1/022, UBND tỉnh Nghệ An có văn bản đề xuất Tổng cục Hải quan đồng ý cho UBND tỉnh Nghệ An chỉ đạo Cục Hải quan Nghệ An và các đơn vị liên quan phối hợp làm thủ tục NK đối với toàn bộ số gỗ nói trên. Theo UBND tỉnh Nghệ An, toàn bộ số lâm sản do mưa lũ và Công ty Nam Thành Quang đã mua, thanh toán tiền nên phía Lào và Công ty khai thác gỗ Bọ Xái Khăm không nhận lại. Do đó, việc tái xuất đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam là không thực hiện được. Trong khi đó, hiện tại không thể thực hiện được thủ tục XK tại Lào là do các hồ sơ liên quan, Công ty Nam Thành Quang đã mua và thanh toán cho DN Lào nhưng chưa thực hiện các thủ tục XK theo quy định của Lào thì đã bị mưa lũ cuốn trôi.

UBND tỉnh Nghệ An nhấn mạnh, do yếu tố bất ngờ, bất khả kháng tại thời điểm đó, gỗ đã trôi dạt sâu vào nội địa Việt Nam và sự việc xảy ra từ năm 2018 đến nay đã trải qua hơn 4 năm.

Ngoài ra, Luật Bảo vệ và kiểm dịch thực vật và các văn bản hướng dẫn thi hành không quy định việc cấp giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật cho lô hàng hóa là gỗ mà không có giấy chứng nhận kiểm dịch của nước XK. Do đó, UBND tỉnh Nghệ An cho rằng, không có cơ sở để thực hiện thủ tục kiểm dịch thực vật NK, do thủ tục XK tại Lào không thể thực hiện được.

Theo UBND tỉnh Nghệ An, thời gian qua, tỉnh Nghệ An đã nhận được nhiều ý kiến chỉ đạo, trao đổi để xử lý đối với lâm sản trôi dạt do mưa lũ xảy ra từ năm 2018 nhưng đến nay vẫn chưa giải quyết được. Để tháo gỡ khó khăn cho DN, giảm thiểu thiệt hại về tài sản mất mát do lũ cuốn trôi và thực hiện thu thuế nộp NSNN, UBND tỉnh Nghệ An đề xuất Chính phủ, các bộ, ngành cho phép Công ty Nam Thành Quang được làm thủ tục NK và nộp thuế đối với số gỗ trên; cho phép Cục Hải quan Nghệ An được làm thủ tục NK tại nơi tập kết, bảo quản hàng hóa trôi dạt nêu trên; cho phép làm thủ tục kiểm dịch thực vật NK đối với lô hàng gỗ trôi dạt khi không có Giấy chứng nhận Kiểm dịch của nước XK; giao UBND tỉnh Nghệ An chỉ đạo các cơ quan, đơn vị liên quan trên địa bàn phối hợp thực hiện làm thủ tục NK đối với số gỗ trôi dạt trên.

(Tạp chí Hải quan tiếp tục theo dõi và thông tin đến bạn đọc khi sự việc vó diễn biến mới).