Dự thảo sửa đổi, bổ sung Khoản 4 Điều 42 về khai thuế, tính thuế đối với hoạt động kinh doanh TMĐT. Ảnh minh họa: ST

Chưa bắt kịp đòi hỏi thực tiễn

Theo Bộ Tài chính, với vai trò là trung tâm, hạt nhân của khuôn khổ pháp lý quản lý thuế, sau khi được ban hành, Luật Quản lý thuế đã tạo hành lang pháp lý cho việc ứng dụng công nghệ thông tin nhằm cải cách hành chính, hướng tới hoạt động quản lý thống nhất, công khai, minh bạch, đơn giản hóa, dễ hiểu, dễ thực hiện, dễ kiểm tra, tạo cơ sở pháp lý nâng cao hiệu quả hoạt động để phòng, chống trốn thuế, thất thu và nợ đọng thuế.

Đánh giá của Bộ Tài chính cho thấy, qua 4 năm thực hiện, về cơ bản, các nội dung của Luật Quản lý thuế đã đi vào cuộc sống, tác động tích cực đến nhiều mặt của nền kinh tế xã hội. Công tác quản lý thuế, thu thuế đạt nhiều kết quả tích cực, phù hợp với sự vận hành của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Toàn ngành Thuế đã triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp tăng cường quản lý thu, chống thất thu gắn với đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp; thực hiện tốt các giải pháp thu hồi nợ đọng, kiểm soát chặt chẽ tình hình kê khai, nộp thuế, hoàn thuế, tăng cường công tác tuyên truyền, đối thoại với người nộp thuế.

Bên cạnh những kết quả đạt được, thời gian qua, Luật Quản lý thuế đã bộc lộ không ít hạn chế, vướng mắc. Theo đó, thể chế quản lý thuế còn một số nội dung chưa bắt kịp đòi hỏi thực tiễn, còn phức tạp, thiếu đồng bộ; sự phối hợp giữa ngành Thuế với cơ quan, ban, ngành đôi lúc còn chưa kịp thời, thống nhất đã ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng thực hiện các giải pháp cải cách hệ thống thuế, cũng như phục vụ mục tiêu quản lý thuế hiệu quả... Đáng chú ý, trong bối cảnh hiện nay, tội phạm trong lĩnh vực thuế ngày càng diễn biến phức tạp, tinh vi và diễn ra trên diện rộng, đặc biệt trong các lĩnh vực hoàn thuế, hóa đơn, TMĐT… trong khi đó ngành Thuế lại không có chức năng điều tra nên không thể kịp thời và xử lý tận gốc các trường hợp trốn, tránh thuế tinh vi, phức tạp. Mặt khác, pháp luật về quản lý thuế chưa quy định rõ trách nhiệm của công chức trong quản lý thuế, làm ảnh hưởng đến tâm lý của người thực thi nhiệm vụ, nhất là trong lĩnh vực hoàn thuế…

Sửa đổi, bổ sung các quy định quản lý thuế TMĐT

Về những nội dung đề nghị sửa đổi, bổ sung cụ thể, dự thảo có nội dung đáng chú ý liên quan đến công tác quản lý thuế hoạt động kinh doanh TMĐT. Theo đó, dự thảo sửa đổi, bổ sung Khoản 4 Điều 42 về khai thuế, tính thuế đối với hoạt động kinh doanh TMĐT, kinh doanh dựa trên nền tảng số; đồng thời sửa đổi, bổ sung Khoản 1 Điều 90 về nguyên tắc lập, quản lý, sử dụng hóa đơn điện tử.

Theo cơ quan soạn thảo, khái niệm về “cơ sở thường trú” hiện nay chỉ có tại quy định của pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) và trong việc áp dụng hiệp định tránh đánh thuế 2 lần giữa Việt Nam và các quốc gia, vùng lãnh thổ. Trong khi đó, Khoản 4 Điều 42 Luật Quản lý thuế quy định: "Đối với hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh dựa trên nền tảng số và các dịch vụ khác được thực hiện bởi nhà cung cấp ở nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam thì nhà cung cấp ở nước ngoài có nghĩa vụ trực tiếp hoặc ủy quyền thực hiện đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế tại Việt Nam theo quy định của Bộ trưởng Bộ Tài chính" đã khiến một số nhà cung cấp ở nước ngoài hiểu nhầm rằng trường hợp họ có hình thành cơ sở thường trú tại Việt Nam thì không thuộc đối tượng phải đăng ký thuế, kê khai nộp thuế mà chỉ thuộc đối tượng nộp thuế TNDN trên phần lợi nhuận phân bổ cho cơ sở thường trú theo quy định của pháp luật thuế TNDN và Hiệp định tránh đánh thuế 2 lần. Vì vậy, để đảm bảo công bằng giữa các đối tượng nộp thuế, bao quát đầy đủ nguồn thu đối với hoạt động này, cần bỏ cụm từ “Không có cơ sở thường trú tại Việt Nam”.

Ngoài ra, cơ quan soạn thảo cũng cho biết, quy định hiện hành mới chỉ quy định một số trường hợp khai thay, nộp thay cho các hộ, cá nhân kinh doanh TMĐT bao gồm tổ chức hợp tác kinh doanh với cá nhân, tổ chức trong nước là đối tác của nhà cung cấp nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam thực hiện chi trả thu nhập từ sản phẩm, dịch vụ nội dung thông tin số cho cá nhân theo thỏa thuận với nhà cung cấp nước ngoài. Tương tự đối với mô hình kinh doanh TMĐT thông qua sàn, Luật hiện hành mới chỉ quy định sàn trong nước có trách nhiệm cung cấp thông tin của các tổ chức, cá nhân kinh doanh, trong khi thực tế cho thấy, thông tin sàn cung cấp còn chưa đầy đủ và chưa sát thực tế phát sinh.

Đối với việc trực tiếp khai thuế của các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có phát sinh hoạt động kinh doanh TMĐT, pháp luật hiện hành chưa có quy định riêng mà áp dụng chung như đối với hộ, cá nhân kinh doanh truyền thống. Do đó, cần bổ sung quy định về các trường hợp khai thuế thay, nộp thuế thay cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có phát sinh hoạt động kinh doanh TMĐT và việc trực tiếp khai thuế để cải cách thủ tục hành chính, tập trung đầu mối, đáp ứng việc kê khai, nộp thuế phù hợp với đặc thù của hoạt động kinh doanh TMĐT; đồng thời mở rộng nguồn thu, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi, bổ sung tại Khoản 4 Điều 42 về nguyên tắc khai thuế, tính thuế. Đồng thời, đề xuất sửa đổi, bổ sung Khoản 1 Điều 90 để đảm bảo bao quát hết các trường hợp (liên quan đến sử dụng hóa đơn điện tử của các tổ chức, cá nhân, nhà cung cấp ở nước ngoài kinh doanh TMĐT, kinh doanh dựa trên nền tảng số) và phù hợp với thực tế nguyên tắc lập, quản lý, sử dụng hóa đơn điện tử.