Vải thiều đã có mặt tại thị trường Nhật Bản. Ảnh: N.Thanh.

Khó nhất vẫn là chất lượng

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính), lũy kế đến hết tháng 5, kim ngạch XK hàng rau quả ước đạt 1,7 tỷ USD, tăng 19,7% so với cùng kỳ năm 2017. Từ đầu năm đến nay, xét về giá trị XK, Nhật Bản vẫn là một trong 3 thị trường hàng đầu của rau quả Việt Nam, sau Trung Quốc, Hoa Kỳ. Tính riêng 4 tháng đầu năm nay, giá trị XK rau quả sang Nhật đạt trên 36,5 triệu USD, tăng 16,4% so với cùng kỳ năm trước.

Còn số liệu của thống kê từ cơ quan Hải quan Nhật Bản cho thấy: 3 tháng đầu năm nay, kim ngạch NK quả và quả hạch của Nhật Bản đạt 718,2 triệu USD, tăng 7,9% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, trong quý đầu năm, Nhật Bản NK quả và quả hạch từ thị trường Việt Nam tăng mạnh cả về lượng lẫn trị giá. Đơn giá NK trung bình từ Việt Nam cũng đạt mức cao so với các nguồn cung khác. Thời gian qua, tuy XK rau quả nói chung, mặt hàng quả và quả hạch nói riêng sang Nhật Bản có sự tăng trưởng mạnh mẽ, khả quan, song điểm đáng lưu ý là, thị phần hàng Việt trong tổng NK của “đất nước mặt trời mọc” còn khá thấp.

Từ kinh nghiệm XK thành công sang thị trường Nhật Bản, ông Lê Văn Cường, Giám đốc Công ty TNHH Đà Lạt Gap cho hay: Điểm khó nhất ở thị trường này là chất lượng. Dù hàng XK sang Nhật có giá cả cao, song đồng nghĩa với việc phải đáp ứng những tiêu chuẩn khá khắt khe. Không tuân thủ được, rủi ro cho DN XK là rất lớn. Ngược lại, nếu làm tốt, DN sẽ có nhiều cơ hội mở rộng thị trường XK. “Rau XK sang Nhật phải có chứng nhận Global GAP. Muốn sản phẩm chất lượng tốt bắt buộc phải áp dụng công nghệ cao với chi phí đắt đỏ. Đây là điều nông dân khó đáp ứng được, cần sự hỗ trợ của nhà nước”, ông Cường nói.

Đảm bảo an toàn, giảm giá cước

Hiện tại, Việt Nam đã XK được thanh long ruột đỏ, xoài, vải thiều, lá tía tô, mùi tây... sang thị trường Nhật Bản. Theo Cục XNK (Bộ Công Thương), nhu cầu tiêu thụ rau quả tại Nhật Bản sẽ tiếp tục tăng. Trong khi đó, ngành nông nghiệp Nhật Bản đang đối mặt với nhiều khó khăn như dân số già hóa và tầng lớp thanh niên không muốn hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Vì vậy, trong thời gian tới, Nhật Bản sẽ tăng NK rau quả. Điều này đồng nghĩa với cơ hội đẩy mạnh XK mặt hàng rau quả sang Nhật Bản rất lớn. Các DN cần nắm bắt cơ hội để đẩy mạnh XK.

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục XNK phân tích thêm: Nhật Bản là một trong những nước đang áp dụng hệ thống tiêu chuẩn chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm có yêu cầu cao. Hầu hết các tiêu chuẩn này đều tương đương, thậm chí cao hơn những tiêu chuẩn quốc tế thông thường. Đáng chú ý, các tiêu chuẩn chất lượng được áp dụng phù hợp với nguyên tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Điều này có nghĩa là, các tiêu chuẩn đó không mang tính phân biệt đối xử giữa hàng hóa trong nước và hàng NK. Vì thế, DN Việt Nam muốn thâm nhập thị trường Nhật Bản phải đáp ứng đầy đủ những yêu cầu đặt ra.

Ngoài ra, Cục XNK thông tin thêm, với mặt hàng XK chủ lực quả và quả hạch, việc giá cước vận chuyển ở mức cao là một trong những nguyên nhân gây ảnh hưởng đến XK tới thị trường Nhật Bản, làm giảm sức cạnh tranh của hàng Việt về giá so với các thị trường cung cấp khác. Do vậy, để đẩy mạnh XK sang Nhật, ngoài việc đáp ứng các yêu cầu kiểm dịch thực phẩm và an toàn thực phẩm, rau quả Việt còn phải giảm giá cước vận chuyển để tăng sức cạnh tranh.

Xoay quanh câu chuyện XK rau quả bền vững nói chung, XK vào thị trường Nhật Bản nói riêng, Hiệp hội Rau quả Việt Nam nêu quan điểm: Thời gian tới cần tăng cường chính sách đất đai như hình thành các “cánh đồng mẫu lớn”, có cơ chế tạo quỹ đất công, đất sạch để phục vụ công tác thiết lập vùng sản xuất rau quả tập trung, xây dựng các vùng chuyên canh hàng hóa, vùng nguyên liệu đạt quy mô hàng hóa, tạo ra sản phẩm đồng chất; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát chất lượng sản phẩm để các sản phẩm đã và đang xây dựng thương hiệu có chất lượng tốt, ổn định, dần khẳng định vị thế trên thương trường. Ngoài ra, Nhà nước cũng cần quản lý chặt việc NK các loại thuốc bảo vệ thực vật, hạn chế việc lạm dụng phân bón vô cơ và thuốc bảo vệ thực vật hóa học, nhất là với loại chất độc hại mà các nước tiên tiến và khu vực đã cấm...