Hơn 2 năm qua, đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng lớn đến kinh tế- xã hội thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Tại Việt Nam, các biện pháp kiểm soát dịch bệnh, hạn chế di chuyển đã tác động lớn đến những doanh nghiệp có kim ngạch thương mại lớn và các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu, linh kiện phải nhập khẩu. Tuy nhiên, vượt lên những tác động tiêu cực của dịch bệnh, hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam trong năm qua đã có những kết quả đáng khích lệ. Năm 2021,kim ngạch XNK cả nước lần đầu tiên đạt gần 700 tỷ USD, tăng 22,6% so với năm 2020. Hai tháng đầu năm nay, kim ngạch XNK đạt 109 tỷ USD, tăng 14,2% so với cùng kỳ năm trước.

Bên cạnh những kết quả tích cực, ảnh hưởng từ đại dịch

Covid-19 cũng đã làm đứt gãy hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu của doanh nghiệp, khi nguyên vật liệu nhập khẩu khan hiến, giá tăng. Bên cạnh đó, xung đột quân sự Nga - Ukraine, giá dầu thế giới tăng cao làm cho hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp đang phải chịu chi phí rất cao. Theo thông tin từ các Hiệp hội doanh nghiệp và các hãng vận tải biển, hàng không, hiện chi phí vận chuyển hàng hóa bằng tàu biển, hàng không của doanh nghiệp đều tăng từ 1 đến nhiều lần so với thời điểm chưa có dịch - năm 2019. Nếu như trước khi xảy ra dịch Covid-19, cước vận chuyển tàu biển chỉ khoảng 1.000-3.000 USD/container thì sau đó tăng lên 10.000 USD/container và hiện tại là 14.000- 15.000 USD/container 40 feet.

Để hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu, Quốc hội, Chính phủ, Bộ Tài chính và các bộ, ngành đã có nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, như giãn, giảm thuế, cũng như các gói tài chính hỗ trợ doanh nghiệp… Ngành Hải quan đã có nhiều chính sách, việc làm cụ thể, thiết thực hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua đại dịch và phục hồi. Trong đó, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các đơn vị trong Ngành thực hiện các giải pháp hỗ trợ, tạo thuận lợi tối đa cho các doanh nghiệp, cá nhân trong thực hiện thủ tục hải quan; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, trang thiết bị và phương pháp quản lý hải quan hiện đại trong giải quyết thủ tục hành chính trong tình hình dịch bệnh Covid-19 bùng phát; đảm bảo công tác giám sát, kiểm tra hàng hóa xuất nhập khẩu, góp phần hỗ trợ doanh nghiệp duy trì sản xuất, xuất nhập khẩu.

Được sự đồng ý của Tổng cục Hải quan, Tạp chí Hải quan tổ chức buổi tọa đàm: “Tìm giải pháp kéo giảm chi phí xuất nhập khẩu cho doanh nghiệp”, với mong muốn là cầu nối hỗ trợ DN vượt qua khó khăn trong giai đoạn hiện nay, đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam chiếm lĩnh thị trường thế giới.

T.H (ghi)

Cục Hải quan TPHCM là cơ quan thực thi pháp luật và để thực hiện thông quan hàng hóa thì cần nghiên cứu một "rừng" văn bản. Chỉ tính ở cấp độ luật đã có không dưới 50 luật, kèm theo đó là rất nhiều Nghị định, Thông tư hướng dẫn. Do đó, để thực hiện thủ tục hải quan thông suốt cần thông thạo từng đó văn bản, đây là điều cực kỳ khó. Và khi có những quy định chưa rõ ràng, có thể dẫn tới tranh chấp giữa DN và cơ quan Hải quan thì cơ quan ban hành văn bản chính là nơi đưa ra phán quyết cuối cùng. Do đó, khi đụng tới vướng mắc của bộ ngành nào DN nên chủ động liên hệ với bộ ngành, cơ quan ban hành văn bản đó để được tháo gỡ nhanh chóng. Vì nếu nêu vướng mắc với cơ quan Hải quan thì cơ quan Hải quan cũng phải đi hỏi các cơ quan ban hành văn bản và phải mất thêm thời gian. Trong khi đó, về phía các cơ quan quản lý chuyên ngành, cũng cần có giải pháp giải quyết kịp thời các vướng mắc trong quá trình thông quan.

Làm thủ tục hải quan có nhanh hay không thì đội ngũ nhân viên của DN phải am hiểu. Hiện các thủ tục XNK rất nhiều, do nhiều bộ, ngành ban hành, nếu DN nắm không vững khi thực hiện chắc chắn sẽ gặp vướng mắc. Do đó, bên cạnh việc đào tạo cho cán bộ công chức, Cục Hải quan TPHCM cũng sẽ đào tạo cho DN về thủ tục XNK, tư vấn cho DN khi xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường mà Việt Nam đã tham gia ký kết FTA để DN nắm được cách thức, xuất khẩu tới thị trường đó một cách thuận lợi nhất, có thuế suất thấp nhất và lựa chọn được xuất xứ có lợi nhất.

Trong xây dựng thể chế, cơ quan quản lý rất mong muốn nhận được ý kiến đóng góp của cộng đồng DN. Khi tham gia xây dựng các dự thảo, các bộ, ngành đều đưa ra lấy ý kiến rộng rãi, nhưng ý kiến đóng góp của DN thường rất ít, DN cần tích cực tham gia đóng góp ý kiến một cách cụ thể và thực chất hơn. Vì khi quy định được ban hành, nếu có vướng mắc thì chính DN là người bị ảnh hưởng nhiều nhất.

Ông Johnathan Hạnh Nguyễn, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn IPPG: Sẵn sàng đầu tư hệ thống công nghệ thông tin đồng bộ kết nối với cơ quan Hải quan

Theo quan sát của cá nhân tôi, ngành Hải quan đã có rất nhiều thay đổi, nổi bật là việc quan tâm đầu tư về công nghệ. Riêng tại các sân bay, hiện nay các chi cục Hải quan đều làm việc 3 ca, đảm bảo thực hiện thủ tục 24/7. Tuy nhiên, các bộ ngành khác thì vẫn chỉ làm việc 8 tiếng/ngày, điều này đã làm giảm đáng kể mức độ hiệu quả của những nỗ lực thay đổi của ngành Hải quan trong việc hỗ trợ DN. Do đó, rất cần có sự đồng hành của các bộ ngành khác để tạo ra sự đột phá về hiệu quả hỗ trợ.

Theo đó, tôi kiến nghị các bộ, ngành và địa phương cần tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, cắt giảm thủ tục hành chính liên quan tới logistics để hỗ trợ DN cắt giảm chi phí, giải phóng hàng nhanh. Ngoài ra, cần nâng cao chất lượng kết cấu hạ tầng logistics, bao gồm hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông và trung tâm logistics. Hiện các công ty logistics, công ty chuyển phát nhanh, công ty vận tải hàng không và tàu biển đều rất cần các kho hàng. Sắp tới, nếu IPP Air Cargo và Bellazio Logistics ra đời thì tại 22 sân bay quốc tế và nội địa của Việt Nam sẽ thiếu trầm trọng các kho hàng, như vậy thì IPP Air Cargo không thể phủ sóng được hết 22 sân bay. Do đó, rất cần Chính phủ hỗ trợ để Bộ Giao thông vận tải, Cục Hàng không quy hoạch hệ thống kho hàng để khi IPP Air Cargo đi vào hoạt động có thể mang lại hiệu quả cao. Chúng tôi sẵn sàng đầu tư để có một hệ thống công nghệ thông tin đồng bộ kết nối với cơ quan Hải quan, ngay cả tại những sân bay nhỏ. Khi đó, Tổng cục Hải quan có thể kiểm soát hoàn toàn hàng hóa và Hải quan địa phương sẽ có thể kiểm tra, thông quan ngay khi hàng hóa vừa đáp xuống sân bay.

Ông Đặng Lợi Hoan, Tổng giám đốc Công ty LF Logistics (Bình Dương): Phần mềm miễn phí giảm chi phí cho doanh nghiệp

Trong thời gian qua, các DN XNK cũng như DN logistics đều ghi nhận sự cải cách của Chính phủ cũng như ngành Hải quan. Trong đó, ngành Hải quan đã có nhiều chương trình cải cách, hỗ trợ cho LF logistics nói riêng và cộng đồng DN nói chung. Chúng tôi đã nhận được rất nhiều thuận lợi từ những chính sách này. Sau đại dịch Covid-19, tất cả các DN đang trên đà phục hồi, nhưng với việc chi phí logistics tăng cao như hiện nay thì sức cạnh tranh của các DN Việt Nam sẽ kém đi nên rất cần sự chung tay hỗ trợ hơn nữa của các cơ quan quản lý nhà nước. Trong đó, việc cơ quan Hải quan cung cấp phần mềm miễn phí đã giúp giảm rất nhiều chi phí cho DN, hạn chế việc đi lại, đẩy nhanh tốc độ thông quan hàng hóa. Bên cạnh đó, việc giám sát hải quan, quy trình ngày càng đơn giản hơn; việc kiểm tra hàng hóa qua máy soi cũng được đơn giản hóa rất nhiều. Điều này cũng phụ thuộc nhiều vào sự tuân thủ của DN. Tuy nhiên, tất cả các DN đều nhìn thấy là việc đơn giản hóa càng ngày càng đi sâu vào hoạt động XNK và kinh doanh của DN.

Hiện Công ty LF Logistics đã và đang phục vụ cho hơn 400 thương hiệu lớn trên thế giới và chúng tôi có thể khẳng định là trong năm 2022 này, sản lượng đạt được tại Việt Nam sẽ tăng ít nhất 30% và điều này sẽ đóng góp vào sự tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam trong tương lai.

Ông Trần Việt Huy, Trưởng Ban Hải quan và thuận lợi hóa thương mại - Hiệp hội DN dịch vụ Logistics Việt Nam: Không phải cơ quan nào cũng dám tham gia dự án của USAID về đánh giá mức độ hài lòng của doanh nghiệp

Ngành Hải quan đã làm được rất nhiều việc trong giai đoạn vừa qua, điển hình là việc sửa đổi chính sách, chuyển đổi số nhằm cắt giảm chi phí cho DN. Ngành Hải quan cũng đã thẳng thắn thực hiện một việc mà không phải cơ quan nào cũng dám làm là tham gia dự án của USAID về đánh giá mức độ hài lòng của DN với cơ quan Hải quan. Đây là đánh giá của một cơ quan trung lập với rất nhiều góc cạnh và cơ quan Hải quan đã dám soi lại chính mình và công khai kết quả đó.

Ngành Hải quan cũng tham gia rất nhiều chương trình đối thoại để tháo gỡ khó khăn cho cộng đồng DN. Thông qua đó, Hiệp hội DN dịch vụ logistics Việt Nam đã có cơ hội tham gia đóng góp nhiều ý kiến cho ngành Hải quan trong công tác đơn giản hóa thủ tục.

Để nâng cao hiệu quả trong công tác tạo thuận lợi thương mại, tôi kiến nghị các thủ tục hải quan cần tăng cường các chính sách hướng tới mục tiêu chính là bảo vệ hoạt động thương mại hợp tác, chống gian lận thương mại. Hiện nay các quy định đang theo hướng tạo thuận lợi cho các DN lớn và DN FDI. Trong khi các DN nhỏ thì thiếu công cụ hỗ trợ, dù họ tuân thủ rất tốt.

Do đó, cần có các chính sách đẩy mạnh hơn nữa việc tạo thuận lợi cho các chủ thể có mức độ tuân thủ cao vì hiện tại chưa có chính sách đưa các DN tuân thủ tốt nhưng quy mô nhỏ được hưởng chế độ ưu tiên.

Nhóm PV (ghi)