Bình Phước: Bắt giữ hơn 300 kg thịt gia cầm không đảm bảo an toàn thực phẩm
	Thành phố sẽ đảm bảo đủ nguồn lương thực - thực phẩm chống dịch COVID-19
	Quảng Ninh: Tiếp tục xuất nhập khẩu hàng hóa nhưng vẫn đảm bảo phòng dịch
	Jica viện trợ Việt Nam 10,9 triệu USD đảm bảo an toàn thực phẩm

Xuất khẩu gạo của Việt Nam tăng tới hơn 30% từ đầu năm đến nay. Ảnh: ST

Tiền-hậu bất nhất vì thiếu thông tin

Trao đổi với báo chí ngày 25/3, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết, theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính), 2 tháng đầu năm nay Việt Nam đã XK 930 nghìn tấn gạo, tăng 32% so với cùng kỳ năm trước, trong đó một số thị trường có mức tăng tương đối mạnh. Giá cả trên thị trường thế giới tăng lên. Cùng với đó, giá cả trong nước cũng có biến động theo chiều hướng chung, tăng từ 20-25% tùy theo từng chủng loại.

Liên quan tới thông tin mới đây từ yêu cầu của Chính phủ, cơ quan quản lý chức năng đã có văn bản đề nghị tạm dừng XK gạo. Tuy nhiên, ngay sau đó Bộ Công Thương lại đưa ra khuyến nghị là nên tiếp tục XK gạo dù trước đó chính Bộ Công Thương là đơn vị đề xuất giãn tiến độ XK gạo, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh lý giải, những tháng đầu năm nay, dịch Covid-19 diễn biến đã và đang gây ra những ảnh hưởng hết sức nghiêm trọng không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới. Nhu cầu với một số mặt hàng thiết yếu, nhu yếu phẩm, trong đó có gạo đang tăng rất nhanh và đã bắt đầu xuất hiện nhu cầu tăng dự trữ lương thực để bảo đảm cuộc sống cho người dân. Đánh giá nếu như việc XK gạo trong tháng 3 và thời gian tới vẫn diễn tiến như 2 tháng đầu năm nay, Việt Nam có thể đối diện với rủi ro là thiếu gạo cho tiêu dùng trong nước. Vì vậy, Bộ Công Thương đề xuất với Thủ tướng Chính phủ cân nhắc một số phương án, trong đó có phương án tạm giãn tiến độ XK gạo.

Sau khi xem xét, lắng nghe ý kiến của các bộ ngành, Thủ tướng quyết định tạm giãn tiến độ XK gạo đến cuối tháng 5. Trên tình hình đó, Tổng cục Hải quan đã có chỉ đạo Hải quan các địa phương tạm dừng XK gạo. Tuy nhiên sau chỉ đạo của Tổng cục Hải quan, Bộ Công Thương lại nhận được ý kiến của một số DN, tỉnh, thành cho rằng có thể có độ “vênh” nhất định giữa số liệu Bộ Công Thương có được cũng như số liệu thực tế của các tỉnh và DN nắm được. Trong đó, đáng chú ý nhất là số liệu về sản lượng vụ Đông Xuân tại ĐBSCL, lượng gạo tồn trong dân và trong DN, đặc biệt là lượng gạo dự trữ 5% mà DN phải dự trữ theo quy định. Theo như các DN ở các tỉnh, có thể số lượng gạo hiện nay còn ở trong kho của DN và còn lại trong dân nhiều hơn số lượng Bộ Công Thương nắm được, cộng thêm tiến độ XK gạo trong tháng 3 có thể không mạnh như 2 tháng đầu năm.

Cũng phải nói thêm rằng, trước đây lượng gạo sản xuất, lượng gạo ký hợp đồng, gạo tồn kho Bộ Công Thương nắm rất chắc thông tin thông qua Hiệp hội Lương thực Việt Nam. Tuy nhiên, sau khi có Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh XK gạo, Bộ Công Thương không còn số liệu này nữa, tự do hóa hoàn toàn. DN không phải đăng ký hợp đồng, thông báo về số lượng đã ký hợp đồng, đã XK, số liệu tồn kho… Tất cả những điều đó dẫn tới xuất hiện độ vênh số liệu.

“Trước thực tế như vậy, Bộ Công Thương xin phép Thủ tướng cho thêm thời gian để có thể đi làm việc với các tỉnh cũng như các DN nhằm xác minh lại số liệu một lần nữa cho chính xác. Sau khi báo cáo lại, Thủ tướng Chính phủ sẽ xem xét, quyết định”, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nói.

Đặt an ninh lương thực lên hàng đầu

Ngay trong ngày 25/3, Thủ tướng Chính phủ đã “chốt” phương án tạm dừng ký hợp đồng XK gạo mới. Đối với hợp đồng XK gạo đã ký kết theo đúng quy định pháp luật sẽ được xử lý cụ thể sau khi Đoàn kiểm tra liên ngành về cung-cầu lúa gạo báo cáo.

Trong phương án “chốt” mới nhất này, dễ thấy rõ ràng với với các đơn hàng XK đã ký kết, DN XK cũng sẽ phải tiếp tục đợi chờ thêm một thời gian trước khi có phương hướng xử lý cụ thể cuối cùng. Phản ánh của không ít DN cho rằng, DN hoàn toàn hiểu việc tạm dừng hay tiếp tục XK gạo phải dựa trên cân đối cung-cầu, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, song điều làm DN “phiền lòng” nhất là những thông tin, quyết định diễn ra khá đột ngột, DN bất ngờ và có thể khó “trở tay”.

Phân tích về tác động của quyết định tạm dừng XK đối với DN và sự định liệu, hỗ trợ từ cơ quan quản lý nhà nước, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nhấn mạnh, khi tạm giãn tiến độ XK, với các hợp đồng đã ký, DN có thể sử dụng đây là 1 trường hợp bất khả kháng do quyết định của Chính phủ. Đây không phải là hủy hợp đồng mà là tạm giãn tiến độ giao hàng đến thời điểm nhất định, sau đó các DN sẽ tiếp tục thực hiện các hợp đồng đó. “Nếu DN gặp khó khăn do vay vốn ngân hàng thì Bộ Công Thương dự kiến làm việc với ngân hàng để giãn thời gian trả nợ cho DN. Tất cả phải có sự kiểm soát để đảm bảo an ninh lương thực cho người dân, đặt đó là mục tiêu cao nhất. Còn câu chuyện khó khăn đến với DN là câu chuyện dễ hiểu. Câu chuyện đó Bộ Công Thương cũng có tính toán nhất định làm sao để giảm nhẹ khó khăn đó của các DN”, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nói.

Khi đặt vấn đề thời gian tới, trong tình huống xấu nhất có thể xảy ra như dịch bệnh kéo dài hoặc thiên tai dịch họa, Bộ Công Thương sẽ có các kịch bản ứng phó thế nào để đảm bảo cung ứng mặt hàng nhu yếu phẩm, trong đó có gạo, lãnh đạo Bộ Công Thương nhấn mạnh, Bộ Công Thương đã có tính toán nhất định. Thứ nhất, nếu dịch kéo dài đã có dự trữ quốc gia. Vấn đề này, Thủ tướng đã có chỉ đạo Bộ Tài chính chịu trách nhiệm tăng cường dữ trữ quốc gia. Thứ hai, Nghị định 107/2018/NĐ-CP cũng yêu cầu các DN dự trữ lưu thông 5% lượng XK trước đó của DN. Việc này nếu các DN thực hiện nghiêm túc thì sẽ có lượng dữ trự nữa trong DN. Thứ ba, Bộ Công Thương đã chuẩn bị tất cả kịch bản lưu thông phân phối hàng hóa, không để thiếu hàng hóa cục bộ ở bất kỳ nơi nào. Thứ tư, vụ lúa của Việt Nam gieo trồng khá nhanh, trong thời gian ngắn có thể phục hồi đáp ứng yêu cầu. Trong điều kiện dịch bệnh kéo dài, Việt Nam có thể đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, tuy nhiên tốc độ XK phải kiểm soát nhất định.