DN trong nước đã bắt đầu hồi phục khi XK tăng 12%. ​​​Ảnh: DANH LAM.

Tăng tốc

Giải pháp mà Bộ Công Thương đưa ra vẫn chủ yếu là tháo gỡ khó khăn cho sản xuất trong nước và cho các dự án sản xuất hàng XK để tạo nguồn hàng cho XK; tăng cường công tác thông tin thị trường, xúc tiến thương mại, phát triển thị trường XK; chú trọng các biện pháp tháo gỡ vướng mắc về rào cản thị trường, tạo điều kiện cho hàng hóa XK Việt Nam thâm nhập vào các thị trường mới. Theo đó, Bộ Công Thương sẽ làm việc với các cơ quan liên quan của các nước NK để đẩy nhanh tốc độ xem xét các Báo cáo phân tích nguy cơ dịch hại và quy định kiểm dịch thực vật (PRA) và cấp phép NK chính thức cho một số nông sản của Việt Nam vào các thị trường trong năm 2017 như xoài, vú sữa, măng cụt, bưởi da xanh, na, chanh leo, roi, dừa, chôm chôm…

Thống kê mới nhất của Tổng cục Hải quan cho thấy, tổng kim ngạch XK của Việt Nam trong 3 tháng đầu năm 2017 đạt gần 44,64 tỷ USD, tăng 15,1% so với cùng kì năm 2016. So với mức tăng dưới 10% của năm 2016 thì đây là con số tương đối tốt. Đóng góp cho tổng kim ngạch XK, kim ngạch XK của khối các DN trong nước tăng trưởng khoảng 12%, DN FDI là 13%.

Ông Phan Văn Chinh, Cục trưởng Cục XNK (Bộ Công Thương) nhận xét, nếu so với con số của năm ngoái, khi các DN trong nước tăng trưởng dưới 1% và thấp hơn khá nhiều so với tăng trưởng của khối các DN FDI (trên 5%) thì việc các DN trong nước có mức tăng trưởng XK lên đến 12%, gần cân bằng với các DN FDI là kết quả đáng ghi nhận.

Tốc độ tăng trưởng 15,1% trong quý I/2017 là nhờ có sự đóng góp của tất cả các nhóm hàng. Cụ thể, nhóm nhiên liệu khoáng sản ước đạt 1,05 tỷ USD, tăng tới 43,5%, tương đương tăng 318 triệu USD so với cùng kì. Mức tăng này chủ yếu do tác động của yếu tố giá: Giá than đá tăng 46%, xăng dầu tăng 64%, khí đốt hóa lỏng tăng 42%... đặc biệt dầu thô mặc dù giảm tới 14,2% về lượng XK nhưng vẫn tăng tới 30,5% về giá trị do giá tăng 50,4%. Dù chỉ chiếm tỉ trọng 2,4% tổng kim ngạch XK, dù nhóm hàng này không khuyến khích XK nhưng ông Lê Quốc Phương, Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương) cho rằng, đây cũng là yếu tố giúp XK tăng khả quan.

Nhóm nông, lâm, thủy sản tiếp tục ghi nhận sự phục hồi và đóng góp tích cực vào tăng trưởng XK, đạt 5,46 tỷ USD, chiếm 12,5% tổng kim ngạch XK. Hầu hết các mặt hàng đều có sự tăng trưởng cao, ví dụ cao su tăng 90,7%, cà phê tăng 27,5% rau quả tăng gần 30%... Tuy nhiên, ông Phương cho biết, có 3 mặt hàng sụt giảm về kim ngạch là gạo, hạt tiêu và sắn, trong đó mặt hàng gạo sụt giảm kim ngạch (giảm 23,3%) chủ yếu do lượng XK giảm (23,9%) do áp lực cạnh tranh và hàng rào kiểm dịch chất lượng của một số thị trường XK lớn tại các các thị trường XK truyền thống của Việt Nam như Malaysia, Ghana, Hồng Kông.

Trong khi đó, nhóm hàng chiếm tỉ trọng lớn nhất - 80% trong tổng kim ngạch XK là công nghiệp chế biến cũng vẫn tăng đều, ước đạt 35,08 tỷ USD, tăng 12,5% so với cùng kỳ. Đặc biệt, các mặt hàng XK chủ lực (trung bình trên 1 tỷ USD/tháng) đều tăng cao như máy vi tính, sản phẩm điện tử tăng 42,3%; máy móc, thiết bị phụ tùng tăng 34,6%; dệt may tăng 10,3%.

Còn thuận lợi

Chia sẻ với phóng viên Báo Hải quan, ông Phương cho hay, nhờ vào những yếu tố như giá tăng, nhu cầu các nước NK tăng và các Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã kí và đi vào thực thi bắt đầu phát huy hiệu lực đã tạo động lực thúc đẩy XK thời gian qua. Riêng về yếu tố giá, hầu hết các mặt hàng đều tăng tốt. Ví dụ, nhờ yếu tố giá, nhóm hàng nhiên liệu khoáng sản tăng 318 triệu USD so với cùng kì. Còn với nhóm hàng nông lâm thủy sản, giá tăng là lí do chủ yếu của gia tăng kim ngạch XK của tất cả các mặt hàng thuộc nhóm này, thậm chí đối với một số mặt hàng có sự sụt giảm về lượng như hạt điều, sắn và cà phê.

Những yếu tố thuận lợi này là cơ sở để Bộ Công Thương đưa ra dự báo “XK tiếp tục có tăng trưởng tích cực, cải thiện hơn quý I, góp phần kiểm soát nhập siêu”. Bởi theo phân tích của một vị lãnh đạo Bộ Công Thương, trong quý I, các DN đẩy mạnh NK nhiều mặt hàng nguyên, nhiên, phụ liệu phục vụ sản xuất như xăng dầu, ngô, cao su, bông, sắt thép. Tăng trưởng NK nhóm hàng này trong quý I là tiền đề để dự báo XK có khả năng tăng trưởng tích cực hơn trong các tháng tiếp theo do đây là đầu vào để sản xuất hàng XK. Hơn nữa, theo chu kì, thông thường XK nông, thủy sản đều giảm vào đầu năm, tăng vào giữa năm và đạt đỉnh vào thời điểm cuối năm; các mặt hàng công nghiệp có kim ngạch XK lớn như dệt may, giày dép, đồ gỗ đều bước vào mùa vụ XK từ giữa quý II.

Tuy nhiên, trong các yếu tố thuận lợi thì có một nhân tố cũng tác động 2 chiều đến kim ngạch XK của Việt Nam đó là yếu tố thị trường. Trên thực tế, XK của Việt Nam vẫn phụ thuộc khá lớn vào thị trường thế giới, chỉ cần nhu cầu thế giới sụt giảm là lập tức XK của Việt Nam bị ảnh hưởng. XK khó khăn trong mấy năm vừa qua là một bằng chứng cho điều này. Bên cạnh đó, ông Phương cũng nhìn nhận, XK trong quý II còn phụ thuộc vào việc giá có duy trì được như thời gian qua hay không? Thị trường XK chính có đặt ra rào cản kĩ thuật không vì khi có sự gia tăng đột biến về XK các nước đều đưa ra rào cản để hạn chế hàng XK vào nước họ?

Theo ông Trần Tuấn Anh, Bộ trưởng Bộ Công Thương, thời gian tới, cần đa dạng hóa các sản phẩm XK, thị trường XK để tránh tình trạng phụ thuộc vào một số mặt hàng chính, một số thị trường XK chủ lực. Ông Chinh dẫn chứng, kim ngạch XK các mặt hàng của Công ty Samsung đã giảm 828 triệu USD trong quý I, khiến tăng trưởng XK của nhóm công nghiệp chế biến bị kéo thấp xuống. Nếu không có sự giảm sút này, mức tăng trưởng kim ngạch XK trong quý I đã tăng đến 19%.