Xuất khẩu cá tra cả năm ước đạt 1,8 tỷ USD

Theo báo cáo của Cục Thuỷ sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn), năm 2023, dưới tác động của lạm phát và bất ổn chính trị, ngành thủy sản nói chung và ngành hàng cá tra nói riêng đối mặt với không ít khó khăn. Hoạt động sản xuất, chế biến, xuất khẩu cá tra bị ảnh hưởng nặng nề do tình trạng tồn kho cao của các nhà bán lẻ, thị trường ngày càng khó khăn. Ước cả năm 2023, diện tích thả nuôi cá tra cả nước đạt khoảng 5.700ha (bằng 98% so với cùng kỳ năm 2022); sản lượng cá tra ước khoảng 1,61 triệu tấn (tương đương với cùng kỳ năm 2022). Kim ngạch xuất khẩu cá tra ước đạt 1,8 tỷ USD, bằng 75% so với cùng kỳ năm 2022.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP) đánh giá, mặc dù giảm sâu so với năm 2022 tuy nhiên tính đến thời điểm này so với các năm trước đó, kim ngạch xuất khẩu cá tra năm 2023 vẫn tăng 26% so năm 2021 và tương đương với năm 2020; so với giai đoạn trước dịch năm 2019 chỉ giảm 4%. Điểm khác biệt của năm 2023 chính là chưa thấy dấu hiệu rõ ràng về sự phục hồi ở thời điểm quý 3, 4 là thời điểm mua hàng mạnh của năm.

Nhu cầu yếu tại các thị trường là yếu tố khó khăn và thách thức lớn cho xuất khẩu cá tra của Việt Nam trong năm 2023 cộng thêm xu hướng giá xuất khẩu giảm liên tục đã khiến cho không chỉ tổng sản lượng mà cả kim ngạch xuất khẩu cá tra trong 11 tháng qua đã liên tục sụt giảm. Các nhà nhập khẩu cá tra ở các thị trường lớn như Hoa Kỳ, EU, CPTTP... có xu hướng giảm lượng tồn kho thông qua việc giảm nhập khẩu để tối ưu hóa chi phí trong bối cảnh lạm phát tăng cao khiến người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu hơn trước.

Phát biểu tại hội nghị tổng kết ngành hàng cá tra năm 2023 và bàn giải pháp triển khai nhiệm vụ năm 2024, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến cho biết, năm 2023, dưới tác động của lạm phát và bất ổn chính trị, ngành hàng cá tra đối mặt với nhiều khó khăn. Ước năm 2023, diện tích thả nuôi cá tra cả nước đạt khoảng 5.700ha (bằng 98% năm 2022); sản lượng khoảng 1,61 triệu tấn (tương đương cùng kỳ); kim ngạch xuất khẩu ước đạt 1,8 tỷ USD, chỉ bằng 75% so năm 2022. Dự báo, sản lượng cá tra năm 2024 tăng 2,8% so năm 2023; sản lượng thu hoạch trong quý 1 và 2/2024 vẫn đáp ứng đủ nhu cầu cho chế biến, xuất khẩu.

Năm 2024 ngành cá tra đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt 2 tỷ USD. Ảnh minh hoạ: TTXVN

Cơ hội tái cấu trúc ngành hàng

Năm 2024 ngành cá tra đặt mục tiêu diện tích thả nuôi phát sinh trong năm đạt 5.700ha, sản lượng cá tra thương phẩm dự kiến đạt 1,7 triệu tấn; kim ngạch xuất khẩu đạt 2 tỷ USD. Để đạt được kết quả trên, đại diện Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn cho rằng, năm 2024 sẽ là cơ hội để tăng cường giám sát tuân thủ trong hoạt động sản xuất của toàn chuỗi cá tra, các hộ nuôi và nhà sản xuất có thể tận dụng thời gian này để chuẩn bị điều kiện đáp ứng các yêu cầu về kỹ thuật, chất lượng, đặc biệt đối với ngành cá tra trong thời gian tới. Theo đó, Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn đề xuất các doanh nghiệp cùng với sự hỗ trợ, giám sát của cơ quản quản lý trong việc đảm bảo 100% các hộ sản xuất cá tra giống và cá tra nguyên liệu đáp ứng được các yêu cầu về an toàn thực phẩm theo Nghị định 26/2019/NĐ-CP hướng dẫn luật thủy sản và theo Thông tư 38/2018/TT-BNNPTNT về Quy định việc thẩm định, chứng nhận cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm nông lâm thủy sản. Đây là khung pháp lý rất quan trọng cho tất cả các kỳ đánh giá ngành cá tra, vừa mang tính hệ thống vừa mang tính quyết định cho việc duy trì khối thị trường quan trọng Âu Mỹ, đồng thời làm tiền đề để mở thêm các thị trường mới cho toàn ngành trong tương lai.

Ngoài ra, Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn cũng đề xuất các cơ quan ban, ngành xem xét triển khai các chương trình hỗ trợ kỹ thuật và tài chính cho ngành cá tra trong việc sản xuất giảm thải, hướng tới tham gia vào thị trường carbon trong và ngoài nước để gia tăng giá trị cho cá tra, giúp cho sản phẩm này tiếp tục đóng vai trò cấp tiến quan trọng trên thị trường thủy sản thế giới.

Đứng ở vai trò quản lý nhà nước, để ứng phó tốt hơn trong bối cảnh thị trường cạnh trạnh ngày càng khó khăn, các quy định, rào cản kỹ thuật của các quốc gia nhập khẩu ngày càng khắt khe; điều kiện nuôi không còn thuận lợi như trước do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu cũng như giải quyết những khó khăn nội tại về chất lượng giống, thức ăn và đạt được mục tiêu trong năm 2024, Cục Thuỷ sản cho rằng cần tiếp tục khuyến khích các bên có liên quan liên kết, gắn kết hoạt động sản xuất, chế biến theo chuỗi thông qua hợp đồng bao tiêu sản phẩm có đầu tư, hỗ trợ kinh phí, cùng có trách nhiệm trong việc giám sát theo dõi quá trình sản xuất, giúp đảm bảo ổn định sản xuất, cắt giảm chi phí. Đồng thời, từng bước áp dụng công nghệ mới, tiên tiến, thân thiện môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm phát thải; áp dụng các tiêu chuẩn chứng nhận để nâng cao giá trị.

Để nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp, Cục Thuỷ sản cũng đề xuất tiếp tục thực hiện Đề án sản phẩm quốc gia cá da trơn, trong đó quan tâm phát triển những dòng sản phẩm giá trị gia tăng có giá trị gắn với xây dựng thương hiệu, bộ nhận diện. Tăng cường hợp tác, liên kết sản xuất theo chuỗi để giảm thiểu rủi ro, giảm giá thành sản xuất, nuôi có chứng nhận để nâng cao giá trị sản phẩm.