Tôm xuất khẩu đang đà tăng trưởng. Ảnh: T.H

	Tận dụng lợi thế gia tăng xuất khẩu tôm vào EU
	CPTPP tác động tích cực đến xuất khẩu tôm của Việt Nam

Các thị trường chính đều giảm

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, 6 tháng đầu năm 2019, XK tôm Việt Nam đạt 1,4 tỷ USD, giảm 12% so với cùng kỳ năm 2018. Giá tôm nguyên liệu giảm, giá XK chưa tăng, nhu cầu NK giảm từ các thị trường chính, cạnh tranh mạnh từ Ấn Độ, Ecuador là một trong những yếu tố khiến XK tôm Việt Nam chưa thể đảo chiều đi lên.

Nửa đầu năm nay, trong cơ cấu sản phẩm tôm XK của Việt Nam, tôm chân trắng chiếm 66,8%, tôm sú chiếm 22,6% và còn lại là tôm biển. XK tôm chân trắng đạt gần 963 triệu USD, giảm 12% so với cùng kỳ năm ngoái; XK tôm sú đạt gần 325 triệu USD, giảm 16%; XK tôm biển khác đạt gần 153 triệu USD, tăng 2%. XK tôm sú chế biến giảm mạnh nhất 36%.

Tuy nhiên, trong tháng 6/2019, XK tôm của Việt Nam tốc độ giảm chậm lại đạt 293,5 triệu USD, giảm 4,8% so với tháng 6/2018. Trong top 5 thị trường NK chính tôm Việt Nam, XK sang Nhật Đài Loan tăng trong khi XK sang Canada, ASEAN, Thụy Sỹ giảm.

Lũy kế 6 tháng đầu năm nay, XK sang top 5 thị trường chính đều giảm trong đó XK sang Nhật Bản, Mỹ, Trung Quốc giảm ít hơn nhờ tăng trưởng trong tháng 6.

Trong đó, XK tôm Việt Nam sang EU- thị trường NK tôm lớn nhất của Việt Nam đạt 300,5 triệu USD, giảm 25,9% so với cùng kỳ năm 2018. Anh, Đức, Hà Lan là 3 thị trường NK chính tôm Việt Nam trong khối. XK tôm sang Anh, Đức, Hà Lan đều giảm lần lượt 9,5%, 12,5% và 50,2%.

XK tôm Việt Nam sang Trung Quốc giảm mạnh trong năm 2018 và những tháng đầu năm 2019 do Trung Quốc tăng mạnh NK tôm từ Ấn Độ, Ecuador (lợi thế giá thấp hơn tôm Việt Nam).

Bên cạnh những nguyên nhân như Trung Quốc siết chặt thương mại mậu biên, cạnh tranh với Ấn Độ và Ecuador, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung làm xáo trộn thị trường, ảnh hưởng đến nhu cầu, đồng NDT mất giá cũng là một yếu tố gây ảnh hưởng đến XK tôm sang thị trường này.

Trong bối cảnh đồng NDT liên tục bị mất giá so với đồng USD đã tạo chênh lệch mất giá giữa đồng NDT so với VND, giá trị của VND so với NDT tăng lên. Do vậy, giá XK tôm từ Việt Nam sang Trung Quốc sẽ cao hơn, làm giảm sức cạnh tranh về giá của tôm Việt Nam.

Kỳ vọng nửa cuối năm

Sau khi giảm mạnh trong những tháng đầu năm 2019, xuất khẩu tôm của Việt Nam trong tháng 6 đã khởi sắc hơn. Các doanh nghiệp kỳ vọng trong 6 tháng cuối năm sẽ có bứt phá trong xuất khẩu mặt hàng chủ lực này.

XK tôm Việt Nam sang Trung Quốc tăng 10% đạt gần 47 triệu USD trong tháng 6/2019. Sáu tháng đầu năm nay, XK sang thị trường này giảm 4,9% đạt 233,5 triệu USD.

XK tôm Việt Nam sang Trung Quốc đã tăng trong 2 tháng 5 và 6 vừa qua. Ấn Độ đã qua vụ thu hoạch chính, XK tôm Việt Nam sang Trung Quốc dự kiến giảm ít hơn. Giá trị XK cả năm sang thị trường này có khả năng tương đương với năm ngoái.

XK tôm trong 2 tháng 5 và 6 mặc dù giảm nhưng tốc độ giảm đã ít hơn. XK tôm trong tháng 7/2019 dự kiến tăng nhẹ so với tháng 7/2018. XK tôm Việt Nam trong các tháng tiếp theo kỳ vọng sẽ nhích dần lên nhờ tác động từ các Hiệp định Thương mại, cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, nhu cầu NK từ các thị trường tăng trong nửa cuối năm và cạnh tranh từ Ấn Độ giảm bớt do đã qua vụ thu hoạch chính.

Tương tự, XK tôm sang Mỹ (thị trường NK tôm lớn thứ 3 của Việt Nam) trong tháng 6/2019 đạt gần 64 triệu USD, tăng 17,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Lũy kế 6 tháng đầu năm nay, XK tôm sang thị trường này đạt 250,4 triệu USD, giảm 2% so với cùng kỳ năm ngoái. Sau khi sụt giảm liên tục trong 4 tháng đầu năm nay, XK tôm Việt Nam sang Mỹ đã nhích lên trong 2 tháng 5 và 6.

Xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ trong thời gian qua phải đối mặt với sự cạnh tranh mạnh của các nguồn cung đối thủ (Ấn Độ, Ecuador, Trung Quốc…), cùng với thuế chống bán phá giá khá cao của thị trường này.

Tuy nhiên, tháng 4/2019, Bộ Thương mại Mỹ đã công bố kết quả sơ bộ thuế CBPG cho tôm Việt Nam trong giai đoạn xem xét hành chính lần thứ 13 (từ 1/2/2017 đến 31/1/2018) với thuế suất 0% cho 2 DN bị đơn bắt buộc và 29 DN bị đơn tự nguyện. Mặc dù đây chỉ là mức thuế sơ bộ nhưng cũng có thể được coi là nền tảng để đạt được mức thuế thấp nhất ở phán quyết cuối cùng sắp tới.

Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) đã được ký kết tại Hà Nội vào 30/6/2019. Theo cam kết trong EVFTA, thủy sản Việt Nam xuất sang EU sẽ được xóa bỏ thuế quan hoàn toàn (trừ cá ngừ đóng hộp và cá viên áp dụng hạn ngạch thuế quan là 11.500 tấn) với lộ trình dài nhất là 7 năm. Riêng mặt hàng tôm sẽ khả quan hơn bởi thuế NK vào thị trường này sẽ giảm mạnh từ năm đầu tiên, sau đó giảm dần về 0% trong những năm tiếp theo.

Với những ưu đãi thuế quan và môi trường kinh doanh, các DN Việt Nam sẽ có lợi thế hơn so với nhiều quốc gia cùng XK tôm khác như Ấn Độ, Thái Lan trong nửa cuối năm nay.