DN trưng bày sản phẩm và hướng dẫn người tiêu dùng phân biệt thật - giả tại Diễn đàn. Ảnh: Nguyễn Huế

Diễn biến phức tạp

Ông Trương Văn Ba, Phó Chánh văn phòng Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia cho biết, trong 10 tháng đầu năm, Ban chỉ đạo 389 đã phát hiện, kiểm tra, xử lý 79.515 vụ buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, tăng 7% so với cùng kỳ 2017.

Ông Thân Đức Công, Phụ trách Cục nghiệp vụ Tổng Cục Quản lý thị trường, Bộ Công Thương cho biết, từ năm 2017 đến tháng 9 tháng 2018, lực lượng quản lý thị trường đã xử lý trên 30.000 vụ vi phạm, giá trị tịch thu gần 1.000 tỷ đồng (xử phạt vi phạm trên 100 tỷ đồng). Không chỉ gia tăng về số lượng vụ vi phạm, thủ đoạn của các đối tượng buôn lậu, gian lận thương mại ngày tinh vi và manh động. Các cơ quan chuyên trách muốn tiếp cận xử lý không dễ do công cuộc chống hàng giả rất phức tạp.

Cùng với sự bùng nổ của thương mại điện tử, các hoạt động sản xuất và kinh doanh hàng giả, gian lận thương mại ngày càng phổ biến và khó kiểm soát, Bà Nguyễn Thị Minh Huyền, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương cho biết, trong năm 2017, qua thanh tra, kiểm tra đơn vị này đã phát hiện gần 300 vụ gian lận trong kinh doanh thương mại điện tử, xử phạt vi phạm hành chính 300 tỷ đồng.

Theo ông Trần Thanh Kha, Trưởng phòng cấp cao Công ty NGK SPARK PLUS Việt Nam cho biết tỷ lệ bugi giả nhãn hiệu của DN tại Việt Nam đang chiếm khoảng 20% thị phần (thống kê thời điểm 2017) và đang có xu hướng gia tăng. Năm 2015, DN phối hợp với lực lượng chức năng bắt được 1 vụ, năm 2017 bắt được 5 vụ, năm 2018 dự tính khoảng 9 vụ...

Hàng giả bày bán công khai, thách thức nhưng DN không thể ngăn chặn vì trên thị trường nhiều điểm sửa chữa xe máy biết bugi giả nhưng vẫn cố tình kinh doanh vì lợi nhuận. Có những DN vừa bán hàng chính hãng vừa bán kèm hàng nhái (loại 1,2,3) với mức giá chênh lệch từ 20-50% tùy loại so với hàng chính hãng. Trong khi đó cơ quan chuyên trách họ không phân biệt được thật - giả nên gặp khó trong việc giám định. Hàng giả ngày càng nhiều và những nỗ lực của lực lượng chức năng và DN gần như chỉ mang tính “chữa cháy.

Giải pháp nào?

Ông Trương Văn Ba cho biết, quyết tâm, đồng hành với DN, Chính phủ đã có rất nhiều chỉ đạo, công điện, kế hoạch để chỉ đạo các ngành, địa phương, các lực lượng chức năng triển khai thường xuyên công tác chống hàng giả, hàng nhái. Đồng thời, Chính phủ và Ban chỉ đạo cũng kịp thời chỉ đạo các vụ buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả nổi cộm thời gian qua. Điển hình như vụ của Công ty Con Cưng, sang chiết gas, sản xuất thuốc chống ung thư giả..

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng thường xuyên chỉ đạo các bộ ngành sửa đổi các quy định pháp lý, tạo điều thuận lợi nhất cho lực lượng chức năng trong việc kiểm tra, kiểm soát các hoạt động này sản xuất kinh doanh hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các DN là ăn chân chính mở rộng sản xuất, kinh doanh, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Về phía lực lượng chức năng, đại diện Cục quản lý thị trường cho biết, bên cạnh việc tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường, Tổng cục Quản lý thị trường cũng chỉ đạo các đơn vị trong ngành phải nắm rõ thông tin, địa bàn, xác định phương án xây dựng kế hoạch kiểm tra chuyên đề để sớm phạt hiện các vụ vi phạm, đi sâu đi sát với DN và người dân để kịp thời phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm, thành lập đường dây nóng để kịp thời tiếp nhận thông tin về các hành vi vi phạm

Để hạn chế các hành vi gian lận thương mại trong thương mại điện tử theo bà Nguyễn Thị Minh Huyền, bên cạnh việc cảnh báo DN về hành vi xu hướng, hiện tượng gian lận thương mại, Cục Điện tử và Kinh tế số còn phối hợp xử phạt, răn đe mạnh để hạn chế các vi phạm này. Tuy nhiên, theo bà Huyền, giải pháp căn cơ để quản lý thương mại điện tử vẫn là cơ sở dữ liệu và sự hợp tác của các DN kinh doanh thương mại điện tử. DN có ý thức tốt trong việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của các nhà sản xuất thì việc kinh doanh thươmg maij điện tử sẽ ngày càng chuyên nghiệp và bảo vệ được của DN và người tiêu dùng…

Liên quan đến trách nhiệm của DN đại diện các cơ quan quản lý nhà nước cho rằng, sự hợp tác của các DN trong công tác chống hàng giả là rất quan trọng. Trên thực tế có nhiều DN chưa quan tâm đến công tác chống hàng giả và bảo vệ quyền lợi của chính mình. Công tác chống hàng giả và gian lận thương mại rất phức tạp và lâu dài đòi hỏi sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị và sự chung sức của cả cộng đồng trong đó vai trò của DN và người tiêu dùng rất quan trọng.

Từ góc độ DN, bà Phạm Thị Đào, Công ty Mỹ phẩm Anh Đào cho rằng chế tàì xử phạt đối với các hành vi làm hàng giả còn quá nhẹ, không đủ sức răn đe. Thị trường sản xuất, kinh doanh mỹ phẩm rất đa dạng nhưng quá phức tạp... nếu DN không quyết tâm, cơ quan chức năng không xử lý triệt để sẽ rất khó để tạo nên một thị trường kinh doanh lành mạnh, công bằng...