Chuyến tàu đầu tiên vận chuyển gần 68 tấn dừa tươi xuất khẩu sang Trung Quốc xuất phát từ ga Sóng Thần. Ảnh: DN cung cấp

Phương thức vận tải mới cho doanh nghiệp

Triển khai Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), đến nay Việt Nam đã có 14 mặt hàng nông sản xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc, trong đó có mặt hàng dừa tươi mới được Trung Quốc chấp thuận cho nhập khẩu chính ngạch từ Việt Nam.

Con đường xuất khẩu nông sản từ Việt Nam sang Trung Quốc chủ yếu là vận tải đường bộ. Song thời gian gần đây, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu đã chuyển sang phương thức vận tải mới đó là xuất khẩu nông sản và hàng hóa sang Trung Quốc bằng đường sắt. Sự thay đổi này đến từ việc ngành đường sắt Việt Nam đã liên tục cải thiện, nâng cấp và vận hành các tuyến tàu liên vận quốc tế trong những năm qua.

Đáng chú ý, mới đây, tại ga liên vận quốc tế Sóng Thần (Bình Dương) - ga hàng hóa lớn nhất khu vực phía Nam, lô hàng dừa tươi đầu tiên gần 68 tấn có nguồn gốc xuất xứ từ tỉnh Tiền Giang với trị giá hàng hóa khoảng 220.000 nhân dân tệ đã khởi hành đi Quảng Châu (Trung Quốc). Dự kiến, lô hàng dừa tươi này được vận chuyển đến nơi với thời gian toàn trình là 7 ngày.

Chính thức đi vào khai thác từ tháng 9/2023, đến nay, ga liên vận quốc tế Sóng Thần đã nhận vận chuyển nhiều chuyến hàng nông sản đến ga Yên Viên (Hà Nội), tiếp tục đến ga Đồng Đăng (Lạng Sơn), sau đó chuyển tiếp vào các đoàn tàu liên vận quốc tế đi Trung Quốc và quá cảnh qua nước thứ 3 (Nga, Mông Cổ, Trung Á và châu Âu).

Công ty Cổ phần FADO iexport (FADO) hiện là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong xuất khẩu dừa tươi qua đường sắt từ ga Sóng Thần. Công ty đã xây dựng vùng nguyên liệu ổn định với hơn 200 ha dừa tươi từ Tiền Giang và Bến Tre, đảm bảo tiêu chuẩn canh tác theo yêu cầu của nhà nhập khẩu. Ông Phạm Tấn Đạt, Chủ tịch HĐQT Công ty FADO cho biết, vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt là phương thức vận chuyển hiệu quả cho xuất khẩu nông sản của Việt Nam qua thị trường Trung Quốc.

Đặc biệt, phương thức vận chuyển bằng đường sắt có khả năng phân phối nông sản đến các tỉnh sâu trong nội địa Trung Quốc như Trùng Khánh, Vũ Hán, Thành Đô… Đồng thời mở rộng sang các thị trường khác như Mông Cổ, Kazakhstan, Nga. Điều này giúp doanh nghiệp có thể duy trì nguồn cung ổn định, đáp ứng nhanh chóng nhu cầu của đối tác nhập khẩu.

Hơn nữa, so với các phương thức vận chuyển khác như đường bộ, đường thủy, hay hàng không, vận chuyển nông sản bằng đường sắt chi phí hợp lý hơn, về thời gian có tính ổn định cao, giảm thiểu tình trạng ùn ứ tại các cửa khẩu biên giới Việt - Trung, vốn là vấn đề thường gặp khi sử dụng đường bộ. Điều này đảm bảo rằng nông sản, đặc biệt là các sản phẩm tươi như dừa, vẫn giữ được chất lượng tốt khi đến tay người tiêu dùng.

Đặc biệt, thủ tục hải quan giữa Việt Nam và Trung Quốc rất rõ ràng, minh bạch. Doanh nghiệp luôn nhận được sự hướng dẫn từ cơ quan Hải quan về mặt hồ sơ, thủ tục và hàng hóa được thông quan nhanh chóng. Chẳng hạn, chuyến hàng lên tàu ở ga Sóng Thần, nhưng dữ liệu đã được cập nhật lên hệ thống hải quan 2 nước. Do đó, khi hàng tới Trung Quốc được thông quan nhanh chóng, thuận lợi. Với những thuận lợi này, công ty dự kiến sẽ tăng lượng xuất khẩu lên 50 container mỗi tháng để đáp ứng nhu cầu từ các đối tác, ông Phạm Tấn Đạt nhấn mạnh.

Mở rộng cơ hội xuất khẩu

Một trong những sản phẩm nổi bật trong danh mục nông sản xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc là dừa tươi. Việt Nam hiện có trên 200.000 ha diện tích trồng dừa, với phần lớn sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn hữu cơ của các thị trường khó tính như Mỹ và châu Âu. Điều này mở ra cơ hội lớn để dừa tươi Việt Nam chiếm lĩnh thị trường Trung Quốc, một thị trường có nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm nông sản sạch, chất lượng cao.

Theo ông Phan Quốc Anh, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, Tổng công ty đang nỗ lực đẩy mạnh các hoạt động liên vận quốc tế để thúc đẩy xuất khẩu nông sản, đặc biệt là qua ga Sóng Thần. Hiện nay, Bộ Giao thông vận tải đang triển khai các dự án nâng cấp, cải tạo ga Sóng Thần giai đoạn 2025-2030, khi hoàn thành, năng lực tiếp nhận hàng hóa đạt đến 3,5 triệu tấn/năm và trở thành ga hàng hóa đầu mối lớn nhất trong hệ thống các ga đường sắt Việt Nam.

Sau khi cơ sở hạ tầng phục vụ hoạt động logistics hoàn thiện và đáp ứng đủ yêu cầu, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam sẽ lập kế hoạch khai thác ga liên vận quốc tế Sóng Thần, tổ chức các đoàn tàu chuyên tuyến chạy thẳng từ ga đi Trung Quốc, quá cảnh sang nước thứ ba và ngược lại.

Mặc dù có nhiều tiềm năng, song theo một số doanh nghiệp, xuất khẩu nông sản bằng đường sắt cũng đối mặt với một số thách thức. Hạ tầng đường sắt hiện tại vẫn chưa thực sự đáp ứng đủ yêu cầu của các doanh nghiệp xuất khẩu lớn. Việc kết nối với hệ thống đường sắt Trung Quốc tại các cửa khẩu vẫn còn một số điểm cần cải thiện. Trước tình hình đó, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Giao thông vận tải phối hợp với phía Trung Quốc để tối ưu hóa các tiêu chuẩn kỹ thuật, giúp quá trình giao nhận hàng hóa bằng đường sắt trở nên thuận lợi hơn.

Song các doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm các đối tác logistics uy tín, nâng cao năng lực quản lý kho bãi và lưu trữ hàng hóa để đảm bảo chất lượng nông sản khi xuất khẩu. Doanh nghiệp cũng kiến nghị xây dựng các trung tâm dịch vụ logistics hiện đại tại các điểm giao nhận lớn như ga Sóng Thần nhằm góp phần nâng cao năng lực xuất khẩu nông sản của Việt Nam.