Công chức Chi cục Hải quan Chơn Thành kiểm tra hàng hóa xuất nhập khẩu. Ảnh: N.H

Phân loại để quản lý chặt chẽ

Theo báo cáo của Chi cục Hải quan Chơn Thành, hiện Chi cục đang quản lý 409 DN có hoạt động xuất nhập khẩu, trong đó có 296 DN thực hiện loại hình gia công, sản xuất xuất khẩu. Kim ngạch xuất nhập khẩu của các DN gia công, sản xuất xuất khẩu hiện chiếm 74,4% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Chi cục và chiếm trên 60% số lượng tờ khai. Do đó, bên cạnh việc tạo thuận lợi, Chi cục cần tăng cường công tác quản lý để ngăn chặn hành vi lợi dụng để buôn lậu.

Bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Chơn Thành cho biết, đơn vị đã thực hiện phân loại DN theo 2 nhóm: tuân thủ và chưa tuân thủ để đảm bảo công tác quản lý. Cụ thể, những DN có thời gian hoạt động lâu dài trên 10 năm, hoạt động ổn định, ít vi phạm, vốn đầu tư lớn, dây chuyền công nghệ, trang thiết bị hiện đại, trình độ quản lý cao… được xếp vào nhóm DN tuân thủ và có cơ chế hỗ trợ. Riêng những DN chưa đáp ứng được các tiêu chí này, Chi cục có giải pháp để quản lý chặt chẽ hơn.

Ngoài ra, Chi cục đã thực hiện phân loại các nhóm doanh nghiệp gia công, sản xuất xuất khẩu theo các ngành nghề đăng ký, qua đó đánh giá những ngành nghề có nguy cơ đưa nguyên liệu vào tiêu thụ nội địa nhằm thiết lập đối tượng trọng điểm để tăng cường công tác quản lý. Bà Hạnh chỉ ra một số dấu hiệu để đánh giá tính đột biến trong hoạt động gia công, sản xuất xuất khẩu như: lượng nguyên liệu tăng vượt so với các năm trước nhưng lượng hàng hóa xuất khẩu không biến động; trong giai đoạn xuất nhập khẩu gặp khó khăn, DN không có đơn hàng mới nhưng vẫn nhập khẩu nguyên liệu với số lượng tăng bất thường; DN nhập khẩu nhưng không có sản phẩm xuất khẩu dù quy trình sản xuất đơn giản không kéo dài…

Riêng với ngành nghề sản xuất, chế biến hạt điều, trong những năm qua Chi cục Hải quan Chơn Thành đã thực hiện sát sao việc rà soát đối với các DN. Thời gian qua, đơn vị đã chuyển 15 hồ sơ cho các đơn vị chức năng để điều tra, xử lý theo thẩm quyền. Chỉ riêng 6 tháng đầu năm 2023 chi cục đã chuyển Đội kiểm soát hải quan – Cục Hải quan Bình Phước 3 bộ hồ sơ để tiến hành điều tra, xác minh, xử lý.

Chi Cục trưởng Nguyễn Thị Hồng Hạnh cũng cho biết, trong 6 tháng đầu năm 2023, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Tổng cục Hải quan, nhằm hỗ trợ DN vượt qua giai đoạn khó khăn, Chi cục đã tạm thời ngưng kiểm tra sau thông quan đối với các DN theo kế hoạch kiểm tra định kỳ. Tuy nhiên, qua thu thập thông tin hoạt động DN, theo dõi lượng xuất nhập tồn, Chi cục nhận thấy một số DN có dấu hiệu vi phạm thông qua việc lợi dụng chính sách miễn thuế đối với nguyên liệu điều nhập khẩu, sau đó bán ra thị trường nội địa nhưng không khai báo với cơ quan Hải quan. Sau khi tiến hành kiểm tra, Chi cục đã phối hợp chuyển hồ sơ cho Đội Kiểm soát để tiếp tục điều tra, xác minh và xem xét khởi tố.

Áp dụng công nghệ vào quản lý

Theo chia sẻ của Chi Cục trưởng Hải quan Chơn Thành, ngoài các DN đang làm thủ tục, hiện đang có làn sóng dịch chuyển của các DN gia công, sản xuất xuất khẩu từ các địa phương khác về làm thủ tục tại Chi cục Hải quan Chơn Thành. Nguyên nhân của việc này xuất phát từ khó khăn trong việc quản lý các DN gia công, sản xuất xuất khẩu có địa bàn ở xa, thời gian kiểm tra, giám sát kéo dài từ khâu kiểm tra cơ sở sản xuất, công nhận cơ sở sản xuất đến việc nhập khẩu máy móc thiết bị, nguyên liệu, sản xuất ra sản phẩm rồi xuất khẩu hoặc thay đổi mục đích sử dụng. Quá trình này kéo dài, bao gồm cả việc quản lý định mức, báo cáo quyết toán tình hình sử dụng nguyên vật liệu theo nguyên tắc doanh nghiệp tự khai tự chịu trách nhiệm.

Chi cục Hải quan Chơn Thành đang áp dụng nhiều sáng kiến về công nghệ thông tin để kiểm soát tốt hơn đối với các DN điều. Ảnh: ST

Do đó, hiện Chi cục Hải quan Chơn Thành đang tiếp nhận các nhóm DN này và tích cực thực hiện rà soát, thu thập thông tin DN và đặc biệt là rà soát, kiểm tra các cơ sở sản xuất, bởi đây là điều kiện tiên quyết để DN có được hưởng loại hình miễn thuế hay không. Qua rà soát, hiện chi cục có khoảng 55 cơ sở sản xuất hạt điều cần phải tiến hành kiểm tra và chi cục đang tập trung kiểm tra các DN đã quá 3 năm chưa kiểm tra, những DN thuê nhà xưởng, máy móc thiết bị hoặc các DN thường xuyên vi phạm…

Đồng thời, Chi cục đang đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến giám đốc DN về các quy định đối với loại hình gia công, sản xuất xuất khẩu mặt hàng điều để nâng cao tính tuân thủ pháp luật.

Ngoài những giải pháp đang triển khai như trên, bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh cho biết, Chi cục Hải quan Chơn Thành đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ công tác quản lý. Hiện với khối lượng công việc ngày càng tăng, DN nằm rải rác, cách xa địa bàn quản lý trong khi biên chế còn hạn chế, nên công tác quản lý đối mặt với áp lực rất lớn. Chi cục cũng nhận thấy các chương trình quản lý của ngành mặc dù đã được đầu tư, hiện đại hóa, nhưng trong quá trình thực hiện đã bộc lộ những hạn chế. Theo đó, Chi cục đang xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý DN nhằm khắc phục một số bất cập của hệ thống như tích hợp và kết xuất dữ liệu về DN tập trung, tự động hơn. Trong đó có một phần mềm quản lý kho ngoại quan, dự kiến sẽ đưa vào hoạt động trong quý 3 tới. Bên cạnh đó, Chi cục cũng đã có kế hoạch xây dựng một phần mềm rà soát tờ khai luồng Xanh và kiểm tra trị giá hàng hóa.