Vướng từ quy định

Theo Cục Hải quan Lạng Sơn, tại điểm a khoản 1, khoản 8 Điều 18 Thông tư 38/2015/TT-BTC ngày 28/4/2015 được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư 39/2018/TT-BTC quy định về nguyên tắc khai hải quan: “Người khai hải quan phải khai đầy đủ các thông tin trên tờ khai hải quan theo các chỉ tiêu thông tin quy định tại mẫu số 1 hoặc mẫu số 2 phụ lục 2 ban hành kèm Thông tư này và gửi các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan quy định tại Điều 16 Thông tư này theo các chỉ tiêu thông tin quy định tại mẫu số 3 phụ lục 2 ban hành kèm Thông tư này cho cơ quan Hải quan thông qua Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan. Các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan có thể ở dạng dữ liệu điện tử hoặc chứng từ giấy được chuyển đổi sang chứng từ điện tử (bản scan có xác nhận bằng chữ ký số).

Trường hợp khai trên tờ khai hải quan giấy thì người khai hải quan thực hiện theo hướng dẫn tại phụ lục 4 ban hành kèm Thông tư này và nộp, xuất trình bộ hồ sơ hải quan theo quy định tại Điều 16 Thông tư này cho cơ quan Hải quan khi đăng ký tờ khai hải quan…

Thời hạn nộp tờ khai hải quan: Đối với hàng hóa XK, việc nộp tờ khai hải quan được thực hiện sau khi đã tập kết hàng hóa tại địa điểm do người khai hải quan thông báo và chậm nhất 4 giờ trước khi phương tiện vận tải xuất cảnh; đối với hàng hóa XK gửi bằng dịch vụ chuyển phát nhanh thì chậm nhất là 2 giờ trước khi phương tiện vận tải xuất cảnh”.

Hàng nông sản tập kết tại bãi xe của Công ty Cổ phần Vận tải Thương mại Bảo Nguyên ở khu vực cửa khẩu phụ Tân Thanh. Ảnh: H.Nụ

Tại điểm a, khoản 3, Điều 7 Nghị định 128/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan: “Phạt tiền từ 2 triệu đồng đến 5 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau: Nộp tờ khai hải quan khi chưa có hàng hóa XK tập kết tại địa điểm đã thông báo với cơ quan Hải quan”.

Phó Cục trưởng Cục Hải quan Lạng Sơn Vũ Tuấn Bình cho biết, theo các quy định dẫn trên, để không bị xử phạt, DN phải tập kết hàng hóa XK tại địa điểm đã thông báo với cơ quan Hải quan trước khi nộp tờ khai hải quan.

Để thực hiện quy định dẫn trên DN đang gặp khó khăn, cụ thể, theo ông Vũ Tuấn Bình, vào thời điểm hiện nay nông sản đang vào vụ thu hoạch, lượng hàng hóa nông sản dồn về các cửa khẩu: Hữu Nghị, Tân Thanh thuộc địa bàn tỉnh Lạng Sơn để XK sang Trung Quốc rất lớn. Có những thời điểm phương tiện phải xếp hàng kéo dài nhiều km trên đường quốc lộ (do diện tích kho bãi tại cửa khẩu không đáp ứng được nhu cầu thực tế) chờ vào khu vực cửa khẩu để làm thủ tục XK.

Mặt khác, nông sản là hàng hóa đòi hỏi phải thông quan nhanh chóng để tránh hư hỏng gây thiệt hại cho DN và người nông dân. Do vậy, nếu thực hiện việc đưa hàng hóa XK vào địa điểm tập kết đã được công nhận sau đó mới được truyền tờ khai chính thức và thực hiện thủ tục hải quan thì sẽ dẫn đến tình trạng hàng hóa bị ùn tắc và kéo dài thời gian thông quan. Hơn nữa, trong trường hợp tắc đường, việc tập kết toàn bộ lô hàng gồm nhiều xe sau đó mới nộp tờ khai để đảm bảo quy định dẫn trên là không thể thực hiện được, ông Vũ Tuấn Bình cho biết thêm.

Ngoài ra, theo yêu cầu của phía đối tác Trung Quốc, mặt hàng nông sản nói chung khi XK sang thị trường Trung Quốc đòi phải có chứng từ chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O). Tuy nhiên, đối với các trường hợp đến cửa khẩu vào các ngày cuối tuần nếu không kịp thời làm thủ tục xin cấp C/O thì sẽ phải đợi đến thứ Hai đầu tuần sau. Việc này sẽ dẫn đến phát sinh chi phí (lưu ca xe, kho bãi, dầu máy chạy lạnh + điều hoà, ăn uống lái xe...), chất lượng hàng nông sản không đảm bảo (hỏng, chín quá hoặc thối), nếu không đạt yêu cầu đối tác bên Trung Quốc sẽ không nhận hàng, DN phải bồi thường theo các điều khoản trên Hợp đồng đã ký kết giữa hai bên.

Do đó, ông Vũ Tuấn Bình cho rằng, việc quy định xử nhạt vi phạm hành chính đối với hành vi nộp tờ khai hải quan khi chưa có hàng hóa XK tập kết tại địa điểm đã thông báo với cơ quan Hải quan đã và đang gây khó khăn không chỉ cho DN mà cơ quan Hải quan thực thi cũng đang rất vướng. Trong đó, DN khó khăn trong việc xin cấp C/O vì theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 15 Nghị định 31/2018/NĐ-CP quy định hồ sơ đề nghị cấp C/O hàng XK bao gồm: “Bản in tờ khai hải quan XK”, trong khi đó nếu chưa tập kết hàng hóa tại địa điểm đã thông báo với cơ quan Hải quan mà đã nộp tờ khai lên hệ thống thì sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính.

Theo đó, Cục Hải quan Lạng Sơn nhận thấy các nội dung quy định tại hệ thống văn bản dẫn trên chưa thực sự tạo thuận lợi cũng như chưa nhận được sự đồng thuận từ phía cộng đồng DN, nhất là vào thời điểm cao điểm hoạt động XNK hoặc hàng hóa nông sản XK vào vụ thu hoạch.

Cần tháo gỡ ngay

Theo chỉ đạo tại tại Công điện số 492/CĐ-TTg ngày 31/5/2023 của Thủ tướng Chính phủ và Nghị quyết số 01/NĐ-CP ngày 6/1/2023 của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội, dự toán NSNN và cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2023, thì một trong những chủ đề, quan điểm, trọng tâm chỉ đạo điều hành đó là: “ tập trung tháo gỡ khó khăn, có các giải pháp chính sách hỗ trợ kịp thời, hiệu quả cho sản xuất kinh doanh; làm việc nào dứt điểm việc đó, không để kéo dài, gây ách tắc, lãng phí nguồn lực...”.

Hoạt động thông quan tại cửa khẩu Hữu Nghị. Ảnh: H.Nụ

Để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động XK nông sản theo đúng tinh thần chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng chính phủ, Cục Hải quan Lạng Sơn kiến nghị Tổng cục Hải quan để xuất lên Bộ Tài chính sửa đổi khoản 8 Điều 18 Thông tư 38/2015/TT- BTC theo hướng vận dụng quy định tại khoản 2 Điều 25 Luật Hải quan 2014 cho phép người khai hải quan khai báo trước khi hàng đến cửa khẩu xuất hoặc địa điểm tập kết hàng hóa XNK được Tổng cục Hải quan công nhận.

Đồng thời, đề nghị các cấp có thẩm quyền xem xét bãi bỏ hoặc sửa đổi, bổ sung quy định tại điểm a, khoản 3, Điều 7 Nghị định 128/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan nhằm tạo điều kiện cho hàng hóa XK, thúc đẩy sản xuất trong nước, đặc biệt đối với mặt hàng nông sản.

Ngoài kiến nghị với Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan Lạng Sơn cũng cho rằng, UBND tỉnh Lạng Sơn cần chỉ đạo nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công, xây dựng và hoàn thiện hạ tầng logistics trên địa bàn, đặc biệt là khu Trung chuyển hàng hóa, sớm đưa vào khai thác sử dụng để giảm thiểu trình trạng ùn tắc hiện nay.

Đồng thời, chỉ đạo các sở, ban, ngành của tỉnh nghiên cứu, mở rộng bến bãi khu vực cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị để đáp ứng được yêu cầu giao nhận lưu lượng hàng hóa XNK ngày càng tăng, tương xứng với cửa khẩu quốc tế và đối đẳng với phía Trung Quốc nhằm khai thác tối đa lợi thế kinh tế cửa khẩu.

UBND tỉnh Lạng Sơn cũng cần kiến nghị Trung ương đầu tư khu chế biến, bảo quản nông sản trên địa bàn gắn với các mô hình liên kết chuỗi giá trị sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản; chỉ đạo cơ quan có thẩm quyền cấp C/O trên địa bàn bố trí làm việc vào các ngày nghỉ, ngày lễ để tạo thuận lợi tối đa cho DN trong quá trình làm thủ tục cấp C/O.