Bài 2: Vì sao hiệu quả các biện pháp cưỡng chế không cao?
	Bài 1: Muôn hình vạn trạng nợ thuế

Ông Nông Phi Quảng

Hướng dẫn quy trình cụ thể theo hướng cầm tay chỉ việc

Để các đơn vị nắm rõ hơn Quy trình quản lý nợ thuế và khoản thu khác đối với hàng hóa XNK (gọi tắt là Quy trình quản lý nợ) khi thực hiện, Tạp chí Hải quan đã có cuộc trao đổi với ông Nông Phi Quảng, Phó Cục trưởng Cục Thuế XNK, Tổng cục Hải quan.

Xin ông cho biết mục đích Tổng cục Hải quan ban hành Quy trình quản lý nợ thuế và khoản thu khác đối với hàng hóa XNK kèm theo Quyết định số 2317/QĐ-TCHQ ngày 24/10/2022?

Trước tiên, Quy trình quản lý nợ được ban hành nhằm hướng dẫn cụ thể trình tự các bước, các thao tác nghiệp vụ để cơ quan Hải quan thực hiện việc phân loại, theo dõi đầy đủ, đôn đốc thu hồi nợ kịp thời và xử lý các khoản tiền thuế và khoản thu khác của người nộp thuế phải nộp ngân sách nhà nước (NSNN) theo quy định tại Luật Quản lý thuế 2019, Nghị định 126/2020/NĐ-CP và các văn bản pháp luật liên quan. Đồng thời, thực hiện các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính để thu hồi nợ thuế theo quy định.

Theo đó, Quy trình quản lý nợ được áp dụng cho cơ quan Hải quan các cấp khi thực hiện các công việc liên quan đến quản lý nợ thuế và các khoản thu khác đối với hàng hóa XNK.

Ngoài ra, mục đích của Quy trình quản lý nợ nhằm thường xuyên rà soát các nhóm nợ đảm bảo việc phân loại nợ theo đúng bản chất nhóm nợ, đảm bảo tiếp tục thực hiện các biện pháp cưỡng chế thu hồi nợ thuế theo quy định.

Công tác quản lý nợ thuế và các khoản thu khác đối với hàng hóa XNK của ngành Hải quan được thực hiện theo Quy trình quản lý nợ như thế nào, thưa ông?

Quy trình quản lý nợ gồm 3 phần, 3 chương với 29 điều hướng dẫn cụ thể việc phân loại nợ, lập hồ sơ và đôn đốc thu hồi nợ; cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế.

Theo Quy trình quản lý nợ, các khoản nợ phát sinh sắp xếp theo tiêu chí được phân vào nhóm nợ có khả năng thu, cơ quan Hải quan sẽ tổng hợp theo dõi, đôn đốc thu hồi kịp thời.

Đối với khoản nợ quá hạn như: quá hạn 90 ngày, quá thời hạn nộp phạt vi phạm hành chính... cơ quan Hải quan tổng hợp để triển khai các biện pháp cưỡng chế phù hợp.

Theo ông, triển khai Quy trình quản lý nợ sẽ tạo điều kiện gì cho công tác quản lý và xử lý nợ thuế của ngành Hải quan?

Thời gian qua, các đơn vị Hải quan địa phương gặp nhiều vướng mắc trong thực hiện cưỡng chế, xử lý nợ thuế, trong đó, nhiều vụ việc, trường hợp, đối tượng nợ có những yếu tố phức tạp. Tổng cục Hải quan ban hành Quy trình quản lý nợ thay thế Quy trình ban hành kèm theo Quyết định 1503/QĐ-TCHQ ngày 18/5/2018 nhằm “cầm tay chỉ việc” để các cục hải quan tỉnh, thành phố thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.

Trong đó, Quy trình quản lý nợ quy định rõ trách nhiệm của công chức quản lý nợ tại các cấp từ lúc phát sinh nợ cho đến bước cuối cùng là xử lý xong khoản nơ (thu hồi hoặc khoanh, xóa nợ). Song song với đó, Quy trình quản lý nợ còn giúp các đơn vị Hải quan thực hiện tốt công tác quản lý, theo dõi, đôn đốc và áp dụng các biện pháp xử lý nợ phù hợp. Đặc biệt, Quy trình quản lý nợ cũng hướng tới mục tiêu không phát sinh thêm các thủ tục hành chính đối với người nộp thuế.

Xin cảm ơn ông!

Công chức Hải quan Hà Nam kiểm tra hàng hóa tại trụ sở DN. Ảnh: H.Nụ

Sẽ xóa nợ thuế đối với từng trường hợp cụ thể

Trước những khó khăn, vướng mắc của nhiều đơn vị liên quan đến xử lý, xóa nợ tiền thuế, để các đơn vị có căn cứ thực hiện, Tổng cục Hải quan đang nghiên cứu các quy định và hướng dẫn đối với từng trường hợp cụ thể. Mới đây, Tổng cục Hải quan đã hướng dẫn Cục Hải quan Hải Phòng và Cục Hải quan Bà Rịa - Vũng Tàu xóa nợ tiền thuế đối với các vụ việc phát sinh.

Đối với vướng mắc của Cục Hải quan Hải Phòng về xóa nợ tiền thuế, theo quy định tại khoản 1 Điều 152 Luật Quản lý thuế 2019: “Đối với các khoản thuế được miễn, giảm, không thu, xóa nợ phát sinh trước ngày 1/7/2020 thì tiếp tục xử lý theo quy định của Luật Quản lý thuế số 78/2006/QH11 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 21/2012/QH13, Luật số 71/2014/QH13 và Luật số 106/2016/QH13”.

Theo đó, tại điểm b khoản 3 Điều 2 Luật số 21/2012/QH13 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế số 78/2006/QH11 quy định một trong các trường hợp xóa nợ: “Tiền thuế nợ, tiền phạt của DN nhà nước đã thực hiện cổ phần hóa hoặc chuyển đổi sở hữu và pháp nhân mới không chịu trách nhiệm đối với các khoản nợ thuế này”.

Ngoài ra, tại điểm c khoản 1 Điều 55 Nghị định số 83/2013/NĐ-CP quy định một trong các trường hợp xóa nợ: “DN nhà nước đã thực hiện cổ phần hóa theo các Nghị định: 44/1998/NĐ-CP ngày 29/6/1998, 64/2002/NĐ-CP ngày 19/6/2002, 187/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 của Chính phủ và được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh thành lập pháp nhân mới...”.

Tại khoản 1 Điều 2 Nghị định 187/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 của Chính phủ về việc chuyển công ty nhà nước thành công ty cổ phần quy định: “Nghị định này áp dụng đối với công ty nhà nước không thuộc diện Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ thực hiện cổ phần hoá, bao gồm: các tổng công ty nhà nước...; đơn vị hạch toán phụ thuộc của công ty nhà nước”.

Điểm a khoản 3 Điều 2 Nghị định 187/2004/NĐ-CP cũng quy định việc cổ phần hóa đơn vị hạch toán phụ thuộc của các công ty nhà nước thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều này chỉ được tiến hành khi: “Đơn vị hạch toán phụ thuộc của DN có đủ điều kiện hạch toán độc lập”.

Tổng cục Hải quan cho biết, theo số liệu tra cứu tại Hệ thống Kế toán thuế tập trung thì Chi nhánh Công ty Kinh doanh và Sản xuất vật tư hàng hóa đang nợ quá hạn 90 ngày số tiền thuế 36.960.000 đồng, của tờ khai số 9330/NKD ngày 8/11/1999 - Nợ cưỡng chế (quá hạn quá 90 ngày).

Đối chiếu với quy định và tình trạng nợ thuế, hồ sơ đề nghị xóa nợ do Cục Hải quan Hải Phòng cung cấp, Tổng cục Hải quan nhận thấy khoản nợ trên thuộc Chi nhánh Công ty Kinh doanh và Sản xuất vật tư hàng hóa, nhưng hồ sơ không thể hiện các thông tin về chi nhánh. Vì vậy, Tổng cục Hải quan đề nghị Cục Hải quan Hải Phòng bổ sung, hoàn thiện hồ sơ xóa nợ theo quy định.

Còn đối với vướng mắc của Cục Hải quan Bà Rịa - Vũng Tàu trong quá trình xử lý nợ thuế, theo Tổng cục Hải quan, Điều 4 Nghị quyết 94/2019/QH14 quy định: “Đối tượng được xử lý nợ là người nộp thuế nợ tiền thuế, nợ tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp và thuộc một trong các trường hợp dưới đây, phát sinh trước ngày 1/7/2020 mà không còn khả năng nộp NSNN: ... 4. Người nộp thuế không còn hoạt động kinh doanh tại địa chỉ kinh doanh đã đăng ký với cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan quản lý thuế đã phối hợp với UBND xã, phường, thị trấn nơi người nộp thuế có trụ sở hoặc địa chỉ liên lạc để kiểm tra, xác minh thông tin người nộp thuế không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký kinh doanh, địa chỉ liên lạc đã đăng ký với cơ quan quản lý thuế”.

Tại khoản Điều 5 Nghị quyết 94/2019/QH14 cũng quy định: “Đối với các khoản nợ không thuộc phạm vi xử lý theo quy định tại Điều này được thực hiện theo quy định của Luật Quản lý 2019”.

Qua tra cứu trên Hệ thống Kế toán thuế tập trung, Tổng cục Hải quan nhận thấy, Công ty TNHH Tân Trung ô tô đang nợ cưỡng chế số tiền 210.173.820 đồng chi tiết các tờ khai số 569/NKDO ngày 14/8/2001 là 104.925.680 đồng - truy thu thuế (NK 23.200.400 đồng; thuế tiêu thụ đặc biệt là 81.725.280 đồng); tờ khai số 688/NKDO ngày 26/10/2001 là 105.248.140 đồng - truy thu thuế (NK 23.271.700 đồng; thuế GTGT là 81.976.440 đồng).

Theo đó, Tổng cục Hải quan cho rằng, đối với khoản nợ của Công ty TNHH Tân Trung ô tô phát sinh trước ngày 1/7/2020, Cục Hải quan Bà Rịa- Vũng Tàu xem xét xử lý khoanh nợ tiền thuế, xóa nợ tiền chậm nộp, tiền phạt chậm nộp theo quy định tại Nghị quyết số 94/2019/QH14; hồ sơ, trình tự thực hiện theo hướng dẫn tại Thông tư 69/2020/TT-BTC ngày 15/7/2020 của Bộ Tài chính.