Việt Nam có cơ hội thu hút làn sóng FDI chất lượng cao từ châu Âu
	Dù vốn FDI đăng ký giảm nhưng mức thực hiện vẫn cao nhất trong 5 năm qua
	Sẽ bùng nổ trong vốn FDI vào bất động sản công nghiệp sau quyết định mở cửa đường bay
	Mục tiêu 40 tỷ USD vốn FDI trong năm 2022 hoàn toàn khả thi

Môi trường đầu tư kinh doanh ngày càng được cải thiện

Ngày 10/5, Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) công bố “Báo cáo thường niên về đầu tư nước ngoài tại Việt Nam” năm 2021 do VAFIE thực hiện với cách tiếp cận Báo cáo thường niên Diễn đàn Thương mại và Phát triển Liên hợp quốc (UNCTAD) và Báo cáo thường niên FDI ASEAN của Ban Thư ký ASEAN và UNCTAD để đánh giá toàn diện kết quả thu hút, sử dụng vốn FDI, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp FDI, từ đó kiến nghị với Nhà nước định hướng chính sách pháp luật theo hướng đổi mới và sáng tạo để gia tăng số lượng dự án và vốn đầu tư nước ngoài, đồng thời, nâng cao chất lượng và hiệu quả kinh tế, xã hội của khu vực doanh nghiệp FDI.

Phát biểu tại buổi công bố, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Phó Chủ tịch thường trực VAFIE cho biết, trong hơn 3 thập kỷ qua, khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài đã không ngừng phát triển, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế của đất nước theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa, thúc đẩy tiến trình hội nhập kinh tế và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Đến nay, khu vực kinh tế FDI chiếm khoảng 25% tổng vốn đầu tư xã hội, 55% tổng giá trị sản xuất công nghiệp. Đầu tư nước ngoài đã thúc đẩy hình thành một số ngành công nghiệp chủ yếu như dầu khí, công nghiệp chế tạo, công nghệ thông tin, viễn thông, dịch vụ tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, kiểm toán, nghiên cứu và phát triển, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao…

Các doanh nghiệp FDI chiếm hơn 70% kim ngạch xuất khẩu, chuyển đổi cơ cấu hàng xuất khẩu từ nguyên liệu thô, khoáng sản sang công nghiệp chế biến có giá trị gia tăng cao; xuất siêu của các doanh nghiệp FDI không những bù đắp nhập siêu của doanh nghiệp trong nước mà còn góp phần cân đối cán cân thương mại quốc tế.

Khu vực doanh nghiệp FDI đã tạo ra việc làm trực tiếp cho 4,6 triệu người (năm 2021), chiếm hơn 7% tổng số lao động của nước ta và hàng triệu lao động gián tiếp khác.

Trong năm 2021, nền kinh tế thế giới và FDI toàn cầu cũng như kinh tế Việt Nam chịu tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19, tăng trưởng kinh tế giảm sút, các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong sản xuất và kinh doanh nhưng kết quả thu hút, sử dụng vốn đầu tư nước ngoài và hoạt động của khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài được đánh giá là điểm sáng trong bức tranh toàn cảnh kinh tế Việt Nam.

“Điều này chứng tỏ môi trường đầu tư và kinh doanh của Việt Nam ngày càng được cải thiện, làm cho nhà đầu tư nước ngoài tin tưởng vào sự thành công trong kinh doanh ở nước ta bằng cách điều chỉnh tăng vốn đầu tư để mở rộng kinh doanh và tăng lợi nhuận”, TS. Nguyễn Anh Tuấn nhấn mạnh.

Hoạt động sản xuất sản phẩm công nghệ cao tại doanh nghiệp. Ảnh: H.Nụ

Công nghệ lạc hậu vẫn chiếm 15%

Tuy nhiên, theo GS. TSKH Nguyễn Mại, Chủ tịch VAFIE, số lượng dự án có công nghệ hiện đại, công nghệ nguồn từ Mỹ và châu Âu mới chỉ chiếm 5%, công nghệ lạc hậu vẫn chiếm tới 15%. FDI chủ yếu vẫn tập trung ở một số ngành có trình độ công nghệ thấp để tận dụng chi phí nhân công giá rẻ như dệt may, da giày, chế biến gỗ và một số ngành nghề chế biến thực phẩm, lắp ráp. Hiệu quả kinh tế của nhiều doanh nghiệp FDI chưa tương xứng với quy mô vốn, năng lực và những ưu đãi được hưởng.

Ngoài ra, cơ cấu FDI theo vùng và địa phương còn mất cân đối dẫn tới tình trạng phát triển không đồng đều giữa các vùng và địa phương. Doanh nghiệp FDI thiếu liên kết, chưa có tác động lan tỏa tới doanh nghiệp trong nước khi Việt Nam vẫn nằm ở vị trí thấp trong chuỗi giá trị toàn cầu, chủ yếu ở khâu lắp ráp cuối cùng của chuỗi với giá trị gia tăng thấp.

Đặc biệt, thể chế, luật pháp liên quan đến đầu tư nước ngoài chưa hoàn chỉnh, chồng chéo, thực thi không nghiêm minh nên một số nhà đầu tư nước ngoài lợi dụng kẽ hở pháp luật để trục lợi, đầu tư “chui”, đầu tư “núp bóng” trong những ngành và lĩnh vực hạn chế FDI. Doanh nghiệp FDI chủ yếu nhập khẩu về để phục vụ sản xuất, hạn chế nhận cung ứng nguyên vật liệu, hàng hóa từ các doanh nghiệp trong nước…

Vì vậy, để tiếp tục thu hút FDI trong bối cảnh hạn chế rủi ro từ cuộc xung đột Nga- Ukraine, sự tăng trưởng chậm lại của nền kinh tế thế giới hay rủi ro từ lạm phát…, theo báo cáo, Việt Nam cần tập trung vào 3 giải pháp trọng tâm.

Thứ nhất, hoàn thiện thể chế, luật pháp có liên quan đến FDI, trong đó có chủ trương về việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu tại Việt Nam.

Thứ hai, nâng cao hiệu quả thu hút và sử dụng FDI thông qua cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh, rà soát hệ thống chính sách về đầu tư, hỗ trợ nhà đầu tư tháo gỡ khó khăn.

Thứ ba, nâng cao quản lý nhà nước về FDI từ xúc tiến, thẩm định, triển khai tới kiểm tra, giám sát.

Đồng thời, VAFIE cũng kiến nghị Chính phủ sớm ban hành Quyết định về bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả khu vực FDI, chỉ đạo các cơ quan Nhà nước từ Trung ương đến địa phương thực hiện nghiêm chỉnh trong quá trình thu hút và sử dụng nguồn vốn FDI.