TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương:

TS Nguyễn Đình Cung.

Chuyển đổi xanh là yêu cầu tất yếu

Trong những năm gần đây, dù Đông Nam Bộ vẫn giữ được vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước, nhưng động cơ đang yếu dần. Do đó, chuyển đổi mô hình tăng trưởng sang kinh tế xanh là yêu cầu tất yếu. Sự thành công của Đông Nam Bộ trong chuyển đổi mô hình tăng trưởng sẽ giúp cả nước cùng chuyển đổi. Mặc dù các địa phương trong vùng đã từng bước thay đổi tiêu chí về thu hút đầu tư theo hướng có chọn lọc hơn, nhưng xét về tổng thể vẫn chưa có nhiều thay đổi bởi việc phát triển kinh tế vẫn thiên về mục tiêu tăng trưởng 7%-8% mà ít chú ý đến cách thức tăng trưởng thế nào để đạt được mục tiêu đó.

Hiện Đông Nam Bộ đã có áp lực và nguồn lực, nên cần tạo động lực để thúc đẩy sự chuyển đổi của vùng, do đó cần tháo bỏ các điểm nghẽn. Phải nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và huy động các nguồn lực để phát triển hạ tầng giao thông. Cần có sự phối hợp trong toàn vùng khi triển khai các dự án xử lý ô nhiễm môi trường như xử lý rác, ô nhiễm không khí, nước, chất thải rắn… để có quy mô đủ lớn, tạo động lực cho nhà đầu tư có quan tâm và mang lại hiệu quả.

Các địa phương vùng Đông Nam Bộ cần liên kết, phối hợp thực hiện tăng trưởng xanh. Cần một "hội đồng vùng" để thống nhất chỉ đạo thực hiện vấn đề này và nhiều vấn đề liên kết phát triển khác. Cần có một thể chế phù hợp để thúc đẩy tăng trưởng xanh; cần tiêu chí chung về vấn đề này... Đây là những việc rất cần các ngành các cấp từ Trung ương xem xét, giải quyết, tháo gỡ để tạo nhận thức chung, từ đó có hành động chung. Hiện nay, phạm vi ưu đãi đã khác, ngành nghề ưu đãi, chế độ đầu tư đã khác nhưng từ năm 2005 đến nay Việt Nam chưa có sự thay đổi về tư duy, chính sách ưu đãi. Truyền thông phải vận động nhiều hơn cho một hệ thống tư duy, công cụ chính sách ưu đãi mới, phải thay đổi các luật liên quan mà đầu tiên là luật khuyến khích ưu đãi đầu tư và các luật khác.

TS Trần Du Lịch, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia:

TS Trần Du Lịch.

Cần cơ chế riêng cho Đông Nam Bộ

Những vấn đề về phát triển kinh tế xanh cho vùng Đông Nam Bộ cần được bàn sâu ở cấp Hội đồng điều phối vùng. Những chính sách, giải pháp mà Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ đưa ra phải được triển khai đồng bộ ở tất cả địa phương trong vùng thì mới mang lại hiệu quả cao nhất.

Hiện Đông Nam Bộ vẫn là một điểm đến hấp dẫn các nhà đầu tư hiện nay, nhất là trong lĩnh vực phát triển kinh tế xanh. Tuy nhiên, vùng cũng cần giải quyết tốt bài toán về hạ tầng và nguồn nhân lực cho các ngành công nghệ cao. Chẳng hạn, trong lĩnh vực chip bán dẫn, khu vực Đông Nam Bộ đang thiếu nghiêm trọng nguồn nhân lực. Trong tương lai, nếu có DN nước ngoài đầu tư xây dựng những trung tâm thiết kế về chip bán dẫn tại Đông Nam Bộ thì rõ ràng nguồn nhân lực của chúng ta không đáp ứng được.

Để thu hút các nhà đầu tư chiến lược trong phát triển kinh tế xanh cho vùng Đông Nam Bộ, cần áp dụng cơ chế riêng, tương tự như áp dụng Nghị quyết 98/2023/QH15 cho TPHCM. Qua các buổi làm việc của TPHCM với các nước như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, có thể thấy các nhà đầu tư đang hướng tới vùng Đông Nam Bộ. Vấn đề là chúng ta cần có chính sách đúng nghĩa để mời gọi, thu hút nhà đầu tư chất lượng cao.

Ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TPHCM:

Ông Nguyễn Đức Lệnh.

Thúc đẩy tín dụng xanh

Cơ chế chính sách của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ngày càng hoàn thiện và tạo điều kiện để mở rộng và tăng trưởng tín dụng xanh. Ở góc độ quản lý, chủ trương và chính sách của NHNN đã và đang khuyến khích các tổ chức tín dụng tích cực tham gia cho vay các dự án xanh, phát triển tín dụng xanh và ngân hàng xanh trong tổng thể chiến lược phát triển ngành, gắn liền với phát triển nền kinh tế xanh của Chính phủ bằng các chỉ thị, chỉ đạo và chương trình, kế hoạch hành động cụ thể.

Ở góc độ nghiệp vụ, xét về bản chất tín dụng, tín dụng xanh không có sự khác biệt nhiều so với tín dụng thông thường, nếu có chủ yếu đó là sự phân biệt gắn với việc phân loại dư nợ tín dụng theo mục đích của dự án, phương án vay vốn, đó là: dự án sản xuất kinh doanh xanh và dự án sản xuất kinh doanh thông thường. Do vậy, về mặt kỹ thuật, xem xét thẩm định cho vay một dự án xanh, phương án sản xuất kinh doanh xanh không khác nhau nhiều, về cơ bản vẫn là dựa trên quy chế cho vay theo quy định của NHNN. Vấn đề chủ yếu là nguồn thông tin, dữ liệu đầu vào và các chính sách về phát triển kinh tế xanh; các tiêu chí, tiêu chuẩn và thông tin về môi trường cũng như đánh giá rủi ro môi trường; đánh giá hiệu quả của dự án, phương án xanh của cơ quan quản lý nhà nước... làm nguồn thông tin, dữ liệu để hỗ trợ cho các tổ chức tín dụng phân tích, đánh giá, thẩm định cho vay dự án xanh; cũng như xây dựng quy trình tín dụng phù hợp và các biện pháp quản lý, quản trị rủi ro hiệu quả.

Đây là những thông tin cần thiết và nếu có thông tin đầy đủ, chính xác và có tính pháp lý sẽ là yếu tố thúc đẩy tín dụng xanh mở rộng và tăng trưởng hiệu quả trong thời gian tới. Thực tế, các tổ chức tín dụng hoạt động trong vùng kinh tế Đông Nam Bộ đã và đang cho vay dự án, phương án sản xuất xanh, trong đó có các dự án về năng lượng xanh; các dự án về công nghệ sạch, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; dự án rau sạch; sản phẩm bảo vệ môi trường... Mặc dù dư nợ tín dụng chưa cao, song việc cho vay này là cơ sở nền tảng để các tổ chức tín dụng chủ động mở rộng và tăng trưởng hoạt động tín dụng xanh có hiệu quả.

PGS TS Phạm Tiến Đạt, Hiệu trưởng Trường Đại học Tài chính - Marketing:

PGS TS Phạm Tiến Đạt.

5 Giải pháp thu hút đầu tư xanh hiệu quả

Để thu hút có hiệu quả khu vực kinh tế tư nhân tham gia đầu tư xanh vào Đông Nam Bộ, trước tiên cần làm rõ khái niệm và nội hàm của yếu tố “xanh” trong hoạt động đầu tư. Việc có nhiều cách hiểu và quan niệm khác nhau về khái niệm “xanh”, "đầu tư xanh" đã cản trở nhiều chủ thể tham gia vào đầu tư xanh. Chính quyền địa phương ở các tỉnh Đông Nam Bộ cần có sự thống nhất trong cách hiểu và lựa chọn khái niệm xanh để có những chính sách khuyến khích và thu hút nguồn lực vào đầu tư xanh có hiệu quả. Trong đó, khái niệm xanh cần theo thông lệ quốc tế nhằm tránh những khó khăn cho hoạt động đầu tư xuyên biên giới trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng như hiện nay.

Thứ hai, cần nâng cao nhận thức của DN thuộc khu vực kinh tế tư nhân, các tổ chức trung gian tài chính và cơ quan quản lý chính quyền địa phương về phát triển bền vững. Thứ ba, xác định rõ các lĩnh vực để thu hút đầu tư xanh phù hợp với mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế vùng Đông Nam Bộ, trong đó chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn, cắt giảm khí thải là quan trọng để phát triển bền vững kinh tế của vùng.

Thứ tư, tăng cường hợp tác công - tư trong các lĩnh vực, dự án được lựa chọn triển khai đầu tư xanh để thu hút sự tham gia của khu vực kinh tế tư nhân trong nước và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, bao gồm cả đầu tư trực tiếp và đầu tư gián tiếp. Đầu tư công xanh vào cơ sở hạ tầng có thể khuyến khích khu vực tư nhân đầu tư xanh trong hoạt động sản xuất kinh doanh của DN cũng như hỗ trợ cho việc đầu tư vào công nghệ carbon thấp.

Thứ năm, hoàn thiện khung pháp lý về tài chính xanh và đầu tư xanh. Khuôn khổ pháp lý cần đáp ứng được yêu cầu về chất và lượng, làm rõ được phương pháp đo lường lợi ích môi trường của các dự án đầu tư xanh. Chính sách tài chính, các quy định về tín dụng xanh cũng cần hoàn thiện hơn. Xem xét các chính sách ưu đãi về thuế cho các DN thuộc khu vực kinh tế tư nhân có các dự án đầu tư xanh để thu hút đầu tư. Các chính sách trợ cấp, hỗ trợ cần được tính toán, sử dụng có hiệu quả, tránh việc sử dụng quá rộng rãi dẫn đến không bền vững về mặt tài chính, ngân sách của địa phương cũng như ngân sách trung ương.