Chậm trễ phân bổ vốn đầu tư công làm chậm quá trình đưa nguồn lực của đất nước vào sử dụng. Ảnh: ST

Chủ yếu do dự án chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư

Theo Bộ Tài chính, tổng số vốn chưa phân bổ chi tiết là gần 29.520 tỷ đồng, chiếm 4,18% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Trong đó, số vốn chưa phân bổ tại các bộ, cơ quan trung ương là hơn 8.605 tỷ đồng, tại các địa phương là gần 20.914 tỷ đồng. Trong 20/50 bộ, cơ quan trung ương và 25/63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chưa phân bổ hết kế hoạch vốn ngân sách trung ương, một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương có tỷ lệ vốn chưa phân bổ khá cao như: Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (86,21%), Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (85,73%), Bộ Y tế (71%), Bộ Thông tin và Truyền thông (72,24%), tỉnh Tuyên Quang (71,49%), tỉnh Hòa Bình (69,19%)...

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, nguyên nhân của việc chưa phân bổ hết kế hoạch vốn đầu tư công từ nguồn vốn trong nước chủ yếu là do các dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư nên chưa đủ điều kiện để giao chi tiết vốn năm 2023; một số dự án thuộc Chương trình mới được Thủ tướng Chính phủ giao chi tiết kế hoạch hiện nay đang được các bộ, địa phương hoàn thiện các thủ tục để triển khai giao kế hoạch vốn năm 2023.

Ngoài ra, một số dự án của địa phương chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư, thủ tục điều chỉnh dự án như: cao tốc Cao Bằng - Lạng Sơn; đường Vành đai 4 vùng thủ đô (Bắc Ninh, Hưng Yên); kè đầm Cù Mông (tỉnh Phú Yên); cầu Văn Ly và đường dẫn (tỉnh Quảng Nam)...; một số bộ, cơ quan trung ương (Thanh tra Chính phủ, Bộ Nội vụ, Bộ Thông tin và Truyền thông) chưa phân bổ hết do đang đề nghị điều chỉnh giảm kế hoạch năm 2023.

Về nguyên nhân của việc vốn nước ngoài chưa phân bổ hết, theo Bộ Tài chính, do chưa hoàn thành thủ tục ký hiệp định vay (Quảng Trị, Phú Yên); chưa được ký thỏa thuận vay với nhà tài trợ, đang lấy ý kiến nhà tài trợ hoàn thiện thủ tục sử dụng vốn dư (Đắk Nông); địa phương đề nghị hoàn trả ngân sách trung ương do tỉnh đánh giá khả năng không giải ngân hết (Quảng Ninh).

Bên cạnh đó, vẫn còn 10/63 địa phương chưa phân bổ hết kế hoạch vốn cân đối ngân sách địa phương. Bộ Tài chính cho biết, nguyên nhân do một số dự án chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư, chưa đủ điều kiện để giao chi tiết, chưa phân bổ hết vốn đầu tư từ nguồn sử dụng đất, bội chi ngân sách địa phương. Đối với vốn kế hoạch Chương trình mục tiêu quốc gia, có 11/48 địa phương chưa phân bổ hết, 26/48 địa phương chưa phân bổ vốn chi tiết đến danh mục dự án. Nguyên nhân là do dự án đang thực hiện lập, phê duyệt dự án nên chưa đủ điều kiện để phân bổ vốn.

Điều chỉnh kịp thời số vốn chậm phân bổ

Vấn đề chậm phân bổ vốn đầu tư công đã được các chuyên gia đưa ra nhiều cảnh báo, vì chậm phân bổ vốn sẽ ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công trong khi thúc đẩy đầu tư công là yêu cầu vừa mang tính cấp bách vừa là nhiệm vụ trọng tâm góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn...

Với việc phân bổ vốn, ngay từ đầu năm, Bộ Tài chính đã có nhiều chỉ đạo để đôn đốc các bộ, ngành, địa phương khẩn trương thực hiện phân bổ chi tiết vốn kế hoạch đầu tư công cho từng nhiệm vụ, dự án đã đủ điều kiện giao vốn theo quy định của pháp luật về đầu tư công và nhập dự toán trên Tabmis (Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc) đảm bảo thời hạn theo quy định. Đối với số vốn chưa đủ điều kiện phân bổ của các đơn vị, Bộ Tài chính cũng đã có văn bản đề nghị điều chỉnh lại kế hoạch phân bổ chi tiết theo đúng quy định làm căn cứ để nhập dự toán và kiểm soát thanh toán cho các dự án.

Về vấn đề này, trao đổi với báo chí vào cuối tháng 5/2023, ông Trần Văn Lâm, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội cho biết, việc chậm phân bổ vốn đầu tư công là hạn chế rất lớn, làm chậm quá trình đưa nguồn lực của đất nước vào sử dụng, đây cũng là một hình thức lãng phí. Do vậy, ông Trần Văn Lâm cho rằng cần làm rõ trách nhiệm khách quan, chủ quan, xem xét kiểm điểm các tổ chức, cá nhân, nhất là người đứng đầu; báo cáo từng trường hợp cụ thể gây ra sự chậm trễ.

Từ thực trạng trên, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, cơ quan trung ương, địa phương tập trung chỉ đạo tháo gỡ vướng mắc để triển khai nhanh, hiệu quả các nhiệm vụ trọng tâm về giải ngân vốn đầu tư công, rà soát tổng hợp nhu cầu điều chỉnh kế hoạch vốn ngân sách trung ương (bao gồm cả số không phân bổ hết) theo đúng chỉ đạo tại Nghị quyết số 97/NQ-CP ngày 8/7/2023 của Chính phủ về phiên họp Chính phủ thường kì tháng 6/2023 và hội nghị trực tuyến Chính phủ với các địa phương; chủ động điều chỉnh kế hoạch vốn kịp thời từ các dự án chậm giải ngân sang dự án có nhu cầu bổ sung vốn và có khả năng giải ngân theo đúng quy định. Bộ Tài chính cũng đề nghị khẩn trương phân bổ kế hoạch năm 2023 sau khi Thủ tướng Chính phủ giao bổ sung, điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025; giao bổ sung vốn Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.