Ảnh minh họa, nguồn internet.

Thiếu thông tin cập nhật

Cho đến nay, Việt Nam đã ký 7 FTA song phương, đa phương và đang trong thời kỳ đàm phán Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện xuyên Thái Bình Dương (TPP), FTA với khu vực Thương mại tự do châu Âu (EFTA)… Theo ông Lê Xuân Dương, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ XK - Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), việc ký kết các FTA đã tạo cho Việt Nam những cơ hội thuận lợi để phát triển kinh tế, tăng trưởng XK, đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức cho nền kinh tế. Tại mỗi quốc gia mà Việt Nam đã ký kết FTA đều có những thuận lợi, cơ hội riêng cho DN Việt Nam khi mở rộng thị trường XK.

Cụ thể, với FTA Việt Nam - Nhật Bản (FTA song phương duy nhất tính đến thời điểm này của Việt Nam), các DN có cơ hội tận dụng lợi ích của FTA để XK các mặt hàng dệt may; thủy sản; giày dép các loại; gỗ và sản phẩm gỗ; chè, hạt tiêu; bánh kẹo và các sản phẩm từ ngũ cốc; hàng rau quả; sản phẩm mây, tre, cói và thảm; sản phẩm gốm, sứ; cà phê. Với FTA ASEAN - Australia – New Zealand, các DN có thể tận dụng lợi thế XK các mặt hàng như: Hoa (cành), cà phê, hạt điều, may mặc… Hoặc như FTA với Khu vực thương mại tự do ASEAN (AFTA), cam kết thuế của ASEAN đối với các nước ASEAN 6 là đưa vào cắt giảm thuế quan 99,4% số dòng thuế, thuế suất 0% là 99,1% số dòng thuế. Đây là cơ hội lớn giúp cho các DN mở ra thị trường XK bởi cam kết cắt giảm thuế quan lớn của các đối tác cho các DN Việt Nam.

Tuy nhiên, ông Trần Bá Cường, Trưởng phòng WTO, chuyên gia đàm phán, Vụ Chính sách Thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho rằng, thách thức của DN Việt Nam không nhỏ, phải chịu sự cạnh tranh khốc liệt trên sân nhà với những sản phẩm NK từ nước ngoài. “Khi tham gia FTA, chúng ta phải mở cửa thị trường, cắt giảm thuế quan cho các nước khác. Rõ ràng, khi cắt giảm hàng rào bảo hộ, sức cạnh tranh hàng trong nước giảm đáng kể bởi hàng hóa các nước trong khu vực có sự tương đồng với hàng hóa Việt Nam nhưng có chất lượng tốt hơn, mẫu mã đẹp hơn”, ông Cường nói. Đặc biệt, thách thức lớn nhất đối với các DN là chưa hiểu biết nhiều về FTA cũng như cập nhật đầy đủ về cam kết cắt giảm thuế quan hàng năm của các đối tác FTA với Việt Nam và các cách tận dụng FTA. Nhiều DN chưa nghiên cứu cụ thể về quy tắc xuất xứ, mức cắt giảm thuế quan trước khi lập kế hoạch sản xuất, kinh doanh, XK. Điều này dẫn đến những rủi ro có thể phát sinh khi XK như không xin được C/O, hàng không được hưởng ưu đãi thuế quan...

Chủ động

Để DN nắm bắt những cơ hội mà các FTA đem lại, ông Dương cho rằng, các DN Việt Nam cần phải chủ động trong việc tìm hiểu, cập nhật đầy đủ các cam kết cắt giảm thuế quan hàng năm của các đối tác trong các FTA với Việt Nam, quy tắc xuất xứ, các quy định về vệ sinh, kiểm dịch và các quy định kỹ thuật khác đang tác động đến hoạt động kinh doanh của mình, nghiên cứu thị trường, nâng cao chất lượng, giá trị và trách nhiệm đối với uy tín sản phẩm của mình.

Ông Cường nhấn mạnh, quy tắc xuất xứ là một trong những điều cốt lõi của việc hàng hóa có được hưởng ưu đãi thuế quan ở nước NK hay không, đó là giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa C/O. Trong thời gian qua, DN gặp khó khăn khi chứng minh nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa bởi lẽ DN chưa thực sự hiểu quy tắc xuất xứ của hàng hóa. Muốn vượt qua những khó khăn này, DN thực sự hiểu quy tắc xuất xứ trước khi có kế hoạch kinh doanh, sản xuất, XK để tránh những rủi ro phát sinh.

Rõ ràng, lợi ích của FTA mang lại là không nhỏ, tuy nhiên, việc tận dụng như thế nào lại phụ thuộc vào chính nhận thức của DN. Muốn cạnh tranh được, các DN phải tìm mọi cách cạnh tranh công bằng, cải thiện chất lượng, dịch vụ, đặc biệt phải quan tâm đến hàng rào phi thuế quan, phương thức kinh doanh của các đối tác. Khi đó, cơ hội cũng như lợi ích của các FTA mới thực sự phát huy được hiệu quả.

Phan Thu