Dù đã được bảo hộ trong nước và tại một số nước nhưng đến nay nhãn hiệu chứng nhận Gạo Việt Nam chưa được cấp cho doanh nghiệp sử dụng do vướng mắc về pháp lý. Ảnh: T.L

Thông tin được nêu ra tại hội thảo “Hoàn thiện chính sách pháp luật phát triển thương hiệu nông sản” do Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức ngày 4/12.

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Như Tiệp, Cục trường Cục Chất lượng, chế biến và phát triển thị trường cho biết, mặc dù nông sản Việt Nam có rất nhiều lợi thế, nhưng sức cạnh tranh vẫn ở mức thấp, giá thành cao, chất lượng không ổn định và chưa có nhiều thương hiệu vươn tầm quốc tế. Hàng năm, dù kim ngạch xuất khẩu nông sản đều đạt mức cao nhưng hiệu quả lại thấp do sức cạnh tranh kém.

Báo cáo tại hội thảo, bà Nguyễn Mai Hương, Phó giám đốc Trung tâm Phát triển nông thôn, Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (IPSARD) cho biết, có đến 90% nông sản của Việt Nam vẫn xuất khẩu dưới dạng thô, giá xuất khẩu thấp hơn các sản phẩm cùng loại của nhiều nước khác. Nhiều sản phẩm nông sản của Việt Nam có sản lượng xuất khẩu đứng nhóm đầu thế giới nhưng hầu như chưa có thương hiệu mạnh, được người tiêu dùng biết đến rộng rãi. 80% sản lượng nông sản xuất khẩu chưa xây dựng được thương hiệu, chưa có logo, nhãn mác riêng và chưa tham gia đầy đủ vào chuỗi giá trị toàn cầu. Nhiều sản phẩm được xuất khẩu và bán ở thị trường nước ngoài dưới thương hiệu không phải của doanh nghiệp Việt Nam.

Theo bà Mai Hương, xây dựng và phát triển thương hiệu nông sản của Việt Nam là một giải pháp quan trọng nhằm gia tăng sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam ở thị trường trong nước và thế giới. Chủ trương này đã được cụ thể hóa trong các Nghị quyết, chiến lược, chương trình ở cấp quốc gia và chính sách, chương trình, đề án ở cấp Bộ, ngành. Dù được đề cập nhiều nhưng vấn đề xây dựng và phát triển thương hiệu nông sản vẫn chung chung, chưa cụ thể phát triển như thế nào. Các sản phẩm nằm rải rác ở các quyết định, chương trình, chưa có chiến lược, chương trình tổng thể đặc thù cho nông sản; chưa có sự kết nối, điều phối giữa các bên liên quan.

Theo đó, đến nay mới chỉ có 2 sản phẩm trong tổng số 13 sản phẩm nông sản chủ lực quốc gia đã được đăng ký bảo hộ tại Việt Nam gồm: nhãn hiệu chứng nhận “Cao su Việt Nam” do Hiệp hội Cao su Việt Nam làm chủ sở hữu và nhãn hiệu chứng nhận “Gạo Việt Nam” do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm chủ sở hữu. Các sản phẩm còn lại như cà phê, tôm, cá tra... đang trong quá trình xây dựng.

Thậm chí, dù nhãn hiệu chứng nhận Gạo Việt Nam đã được bảo hộ trong nước và tại một số nước, nhưng cho đến nay chưa được cấp cho bất cứ doanh nghiệp nào sử dụng vì còn một số vướng mắc về cơ sở pháp lý quản lý và sử dụng nhãn hiệu chứng nhận chưa đầy đủ. Bên cạnh đó, việc đăng ký bảo hộ ra nước ngoài cũng gặp khó khăn do thiếu kinh phí; một số nước chỉ chấp nhận bảo hộ dưới hình thức nhãn hiệu thông thường, không bảo hộ dưới hình thức nhãn hiệu chứng nhận.

Theo đó, bà Hương cho rằng cần xây dựng hành lang pháp lý quy định cụ thể về việc sử dụng và quản lý tên quốc gia (“Việt Nam” hoặc tương đương) để tạo điều kiện đăng ký bảo hộ thương hiệu cho các sản phẩm nông sản quốc gia trong thời gian tới tại cả thị trường trong nước và quốc tế. Đồng thời, hỗ trợ kinh phí cho việc đăng ký bảo hộ đối với các nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể, chỉ dẫn địa lý…

Đại diện Cục Xúc tiến thuơng mại, Bộ Công Thương cũng cho rằng, không thể xây dựng thương hiệu cho tất cả các loại nông sản của Việt Nam do không phải nông sản nào cũng có tiềm năng, hoặc tiềm năng chỉ bó hẹp trong một vài địa phương, vùng miền. Để việc phát triển thương hiệu nông sản Việt Nam đạt hiệu quả, trước tiên cần lựa chọn một số loại nông sản tiêu biểu, có thế mạnh vượt trội, có tiềm năng sản xuất quy mô lớn. Đồng thời, cần có chính sách để nâng cao chất lượng và phải đảm bảo chất lượng trên diện rộng để tạo thành thương hiệu cho một ngành hàng.