Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn chủ trì điều hành phiên toàn thể tại Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN lần thứ 33 (tháng 6/2024). Ảnh: Trần Ánh

Thành tựu nổi bật

Xác định việc mở rộng hợp tác quốc tế, trong bối cảnh Hải quan Việt Nam vừa gia nhập Hội đồng Hợp tác hải quan (nay là Tổ chức Hải quan thế giới - WCO), là yêu cầu cần thiết, ngày 5/8/1994, Tổng cục Hải quan đã ban hành Quyết định số 170/TCHQ-TCCB thành lập Vụ Quan hệ quốc tế (nay là Vụ Hợp tác quốc tế).

Kể từ khi thành lập, Vụ Hợp tác quốc tế đã nhận thức rõ vai trò trong quá trình hội nhập kỹ thuật nghiệp vụ hải quan để từng bước đưa hệ thống quy trình thủ tục, chế độ quản lý, hệ thống pháp lý tiến kịp và hài hòa với hệ thống quản lý hải quan hiện đại của các nước.

Với vai trò là đơn vị đầu mối của Hải quan Việt Nam, Vụ Hợp tác quốc tế đã chủ động triển khai thực hiện công tác kết nối hợp tác song phương và đa phương sâu rộng với cơ quan Hải quan các nước trên thế giới.

Có thể nói, trong việc gia nhập các tổ chức, diễn đàn quốc tế của Việt Nam như WCO, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Diễn đàn Hợp tác Á – Âu (ASEM), Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), Hải quan Việt Nam đã tham mưu, thực hiện đầy đủ và có trách nhiệm các nghĩa vụ và cam kết quốc tế. Không dừng lại ở đó, Hải quan Việt Nam chủ động tham gia Công ước Kyoto, Công ước HS, Công ước Istanbul của WCO, Hiệp định về trị giá, Hiệp định về xuất xứ, Hiệp định về tạo thuận lợi thương mại của WTO.

Đặc biệt, với tư cách là thành viên tích cực, Hải quan Việt Nam đã tham gia nhiều chương trình, kế hoạch hành động của WCO, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao.

Có thể khẳng định, với sự tham mưu tích cực của Vụ Hợp tác quốc tế, kết quả Hải quan Việt Nam đạt được thời gian qua đã đóng góp quan trọng vào việc thúc đẩy, làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác song phương với các nước đối tác, các nước bạn bè truyền thống.

Theo ông Đào Đức Hải, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, trong khuôn khổ đa phương, Hải quan Việt Nam đã tham gia đàm phán, ký kết và triển khai khoảng 30 văn kiện/thỏa thuận hợp tác trong các khuôn khổ WCO, WTO, ASEAN, các FTA. Việc tham gia các cam kết vừa tạo sức ép vừa là động lực, điều kiện để hoàn thiện thể chế, từ đó áp dụng các thông lệ tốt, chuẩn mực quốc tế trong công tác quản lý hải quan ở Việt Nam, giúp xây dựng Hải quan Việt Nam trở thành tổ chức hiện đại, chuyên nghiệp, hoạt động hiệu lực hiệu quả ngang tầm các cơ quan Hải quan tiên tiến trong khu vực.

Trong khuôn khổ song phương, Hải quan Việt Nam đã mở rộng hợp tác với các nước thông qua việc đàm phán, ký kết và triển khai gần 40 điều ước và thỏa thuận quốc tế với hơn 20 quốc gia, vùng lãnh thổ. Các thỏa thuận và điều ước quốc tế giữa Hải quan Việt Nam với các nước đã nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật đảm bảo an ninh, chủ quyền lợi ích kinh tế quốc gia.

Trong đó, với 30 năm phát triển, bằng những nỗ lực vượt bậc, là cơ quan đầu mối, Vụ Hợp tác quốc tế đã tham mưu đưa Hải quan Việt Nam từng bước hội nhập sâu rộng, là thành viên quan trọng có trách nhiệm của nhiều diễn đàn, tổ chức kinh tế khu vực và toàn cầu.

Tập thể Vụ HTQT chụp ảnh lưu niệm cùng Phó Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Thọ bên lề Hội nghị và Triển lãm công nghệ của WCO (tháng 10/2023).

Dấu mốc quan trọng, thể hiện nỗ lực hội nhập sâu rộng của Hải quan Việt Nam trong khuôn khổ WCO là từ năm 2013, Hải quan Việt Nam chính thức có cán bộ làm đại diện tại WCO. Đặc biệt, Hải quan Việt Nam đăng cai tổ chức thành công Hội nghị và Triển lãm công nghệ của WCO năm 2023 và Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan các nước ASEAN năm 2024. Tổ chức thành công các hội nghị này đã khẳng định vai trò, vị thế của Hải quan Việt Nam tại các diễn đàn quốc tế.

Gần đây nhất, đại diện Hải quan Việt Nam tại WCO đã được lựa chọn là Chủ tịch Ủy ban Kỹ thuật Thường trực của WCO cho giai đoạn từ tháng 4/2024 - 4/2025. Việc Hải quan Việt Nam được ủng hộ đảm nhiệm vị trí này thể hiện sự tín nhiệm và đánh giá cao của WCO đối với các đóng góp của Hải quan Việt Nam tại diễn đàn này trong thời gian qua, ông Đào Đức Hải nhấn mạnh.

Mục tiêu phía trước

Trong xu hướng phát triển thương mại điện tử, chuyển đổi số và ứng dụng các thành tựu của cuộc Cách mạng 4.0 sẽ là động lực cho các cơ quan Hải quan thế giới áp dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin vào hoạt động quản lý của mình.

Để đáp ứng nhiệm vụ đặt ra trong bối cảnh này, Vụ Hợp tác quốc tế đã và đang tích cực tham mưu để Hải quan Việt Nam đưa ra định hướng chiến lược cho công tác hợp tác và hội nhập quốc tế đến năm 2030 với mục tiêu “Đẩy mạnh công tác hợp tác và hội nhập quốc tế về hải quan toàn diện, sâu rộng, có hiệu quả, nâng cao vai trò, vị thế và uy tín của Hải quan Việt Nam trong cộng đồng hải quan thế giới”.

Theo đó, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế cho biết, từ nay đến năm 2030, Hải quan Việt Nam sẽ tập trung triển khai đồng bộ, toàn diện các giải pháp trọng tâm nâng cao hiệu quả tham gia, tăng cường đóng góp trong các cơ chế hợp tác và hội nhập hải quan tại các khuôn khổ ASEAN, WTO, APEC, ASEM, WCO...; hợp tác chặt chẽ với các đối tác để nghiên cứu, tìm hiểu và đánh giá các mô hình, biện pháp, phương pháp, xu hướng phát triển của quản lý hải quan hiện đại trong bối cảnh mới của thế giới và khu vực về kinh tế, thương mại;

Kết nối trong trao đổi thông tin, phối hợp xác minh C/O, xác minh các vụ việc vi phạm pháp luật hải quan; tăng cường phối hợp kiểm soát các mặt hàng cấm, vận chuyển hàng bất hợp pháp; thúc đẩy hoạt động hợp tác kỹ thuật nghiệp vụ với các nước đối tác; nghiên cứu triển khai thí điểm trao đổi thông tin một số mặt hàng trọng điểm và giữa các cặp cảng biển lớn với các đối tác chiếm tỷ trọng lớn trong thương mại với Việt Nam phục vụ yêu cầu quản lý và thông quan hàng hóa XNK;

Nghiên cứu, xây dựng kế hoạch đàm phán và ký kết các thỏa thuận công nhận lẫn nhau DN ưu tiên với các nước đối tác quan trọng, đặc biệt là các nước đã có các hiệp định/thỏa thuận hợp tác song phương hoặc đa phương với Việt Nam; tổ chức thực hiện có hiệu quả các cam kết quốc tế về hải quan và tạo thuận lợi thương mại mà Việt Nam tham gia, đẩy mạnh quá trình nội luật hóa các cam kết đồng bộ với hệ thống pháp luật trong nước.

Trong đó, khẳng định là đơn vị đầu mối trong công tác hội nhập, Vụ Hợp tác quốc tế sẽ nỗ lực hỗ trợ mạnh mẽ cho tiến trình cải cách và hiện đại hóa của Ngành; hỗ trợ việc nghiên cứu và ứng dụng CNTT; phương pháp quản lý hải quan hiện đại, hướng tới thực hiện Hải quan số, Hải quan thông minh, góp phần tạo thuận lợi cho thương mại, đảm bảo an ninh an toàn, kiểm soát hải quan hiệu quả.