Nhu cầu toàn cầu suy yếu, dự báo tăng trưởng chậm lại

Phát biểu tại buổi họp báo của ADB về Triển vọng Kinh tế cho Việt Nam vừa được tổ chức ngày 27/9, ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc quốc gia của ADB tại Việt Nam đánh giá, năm 2023 là một năm đầy thách thức với kinh tế Việt Nam. Cụ thể, các yếu tố chính tác động đến tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam chủ yếu đến từ bên ngoài. Đó là tình trạng suy thoái kinh tế toàn cầu, sự thắt chặt tiền tệ ở một số nước phát triển, sự phục hồi chậm của Trung Quốc và tác động từ cuộc chiến Nga - Ukraine vẫn tiếp diễn. Những yếu tố này đã ảnh hưởng tiêu cực tới lĩnh vực sản xuất định hướng xuất khẩu của Việt Nam, làm thu hẹp sản xuất công nghiệp. Tác động rõ nhất từ nhu cầu thị trường thế giới giảm đã tác động đến ngành sản xuất chế biến chế tạo ở Việt Nam, làm giảm dự báo của các ngành liên quan.

Dù vậy, theo ADB, nền kinh tế Việt Nam vẫn trụ vững nhờ tiêu dùng nội địa mạnh được hỗ trợ bởi lạm phát ở mức vừa phải. Đồng thời sẽ vẫn vững vàng và dự kiến sẽ phục hồi nhanh trong tương lai gần nhờ tiêu dùng trong nước mạnh mẽ, được hỗ trợ bởi lạm phát được kiểm soát mức vừa phải, tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công và cải thiện các hoạt động thương mại.

Phân tích kĩ hơn, ông Nguyễn Bá Hùng, chuyên gia kinh tế trưởng của ADB cho biết, kinh tế tăng trưởng chậm hơn kỳ vọng trong nửa đầu năm 2023 do nhu cầu bên ngoài giảm. Trong bối cảnh suy giảm ngoài dự kiến, dự báo tăng trưởng đã hạ xuống còn 5,8% cho năm 2023 (từ mức 6,5%) và 6% cho năm 2024 (từ mức 6,8%). Lạm phát được kỳ vọng giảm nhẹ so với dự báo trong tháng 4, do giá cả hàng hóa trong nước ổn định đưa chỉ số giá tiêu dùng tăng ở mức 3,8% trong năm 2023 và 4% trong năm 2024.

Dự báo về xuất nhập khẩu, theo ADB nhu cầu thế giới suy yếu sẽ tác động tiêu cực tới triển vọng thương mại trong các tháng còn lại của năm 2023 và năm 2024. Tuy nhiên, xuất khẩu trong tháng 8 năm 2023 cho thấy tín hiệu phục hồi khi tăng 7,7% so với tháng trước. Tăng trưởng xuất – nhập khẩu dự kiến sẽ quay trở lại mức khiêm tốn 5,0% trong năm nay và năm sau. Thặng dư tài khoản vãng lai trong năm nay ước tính khoảng 3% GDP. Khi hoạt động sản xuất được phục hồi, nhập khẩu nguyên liệu đầu vào cho sản xuất tăng lên, cán cân tài khoản vãng lai dự kiến sẽ giảm còn 2% GDP vào năm 2024.

Ngoài ra, trong khi sản xuất công nghiệp của Việt Nam bị thu hẹp do nhu cầu toàn cầu sụt giảm, các lĩnh vực khác vẫn được dự báo tăng trưởng cao. Cụ thể, lĩnh vực dịch vụ được kỳ vọng tiếp tục mở rộng nhờ sự hồi sinh của ngành du lịch và sự phục hồi của các dịch vụ liên quan. Trong tháng 8, doanh số bán lẻ tăng 7,6% so với cùng kỳ năm trước, giúp doanh số của 8 tháng đầu năm 2023 tăng 10% so với cùng kỳ. Tăng trưởng của ngành xây dựng hiện tại cũng đạt 4,7%, tăng nhẹ so với mức 4,2% của năm ngoái, khi các hạn chế đi lại được dỡ bỏ. Nông nghiệp sẽ được hưởng lợi từ giá lương thực tăng, và dự kiến tăng trưởng 3,2% trong năm 2023 và năm tiếp theo.

Quang cảnh buổi họp báo.

Nhiều rủi ro với triển vọng kinh tế

Cũng theo ông Nguyễn Bá Hùng, đầu tư công sẽ là động lực chính cho phục hồi và tăng trưởng kinh tế trong năm 2023. Đầu tư nước ngoài có dấu hiệu phục hồi bất chấp suy thoái kinh tế toàn cầu, với vốn FDI tính tới tháng 8 năm 2023 là 18,2 tỷ USD, tăng 8,2% so với cùng kỳ năm ngoái và giải ngân vốn FDI tăng nhẹ ở mức 1,3%, đạt 13,1 tỷ USD. Cùng với đó, Quốc hội đã thông qua mức giảm 2% thuế GTGT có hiệu lực đến cuối năm 2023 và chính sách tài khóa mở rộng dự kiến sẽ được tiếp tục. “Tuy nhiên, điều quan trọng là phải nhanh chóng triển khai chính sách này để thúc đẩy hoạt động kinh doanh. Việt Nam cũng cần đẩy nhanh giải ngân các dự án đầu tư công, vì điều này sẽ hỗ trợ trực tiếp cho các ngành như xây dựng, sản xuất nguyên vật liệu và mang lại nhiều cơ hội việc làm hơn”, ông Nguyễn Bá Hùng, chuyên gia Kinh tế trưởng của ADB nhấn mạnh

Báo cáo cũng chỉ ra những rủi ro đáng kể đối với kinh tế Việt Nam trong thời gian tới. Theo đó, ở trong nước, việc chậm giải ngân vốn đầu tư công và những yếu kém về cấu trúc trong nội tại nền kinh tế là những nguy cơ chính dẫn tới giảm tốc tăng trưởng. Ở bên ngoài, tăng trưởng toàn cầu chậm lại đáng kể và sự phục hồi yếu ở Trung Quốc vẫn là nguy cơ đối với triển vọng kinh tế. Bên cạnh đó, ADB cũng đề cập đến sự suy giảm đáng kể của kinh tế toàn cầu và lãi suất duy trì ở mức cao ở ở Mỹ, châu Âu – là các đối tác thương mại chính của Việt Nam. Ngoài ra, đà tăng của USD cũng tạo ra thách thức lớn hơn nữa với kinh tế Việt Nam.

Khuyến nghị về các giải pháp trong thời gian tới, ADB nhấn mạnh, sự phối hợp về chính sách có thể giúp kinh tế phục hồi một cách hiệu quả, trong bối cảnh giá cả tương đối ổn định và nhu cầu còn yếu. Trong ngắn hạn, cần thực hiện chính sách tiền tệ mang tính hỗ trợ và chính sách tài khóa mở rộng. Tăng trưởng tín dụng chậm cho thấy việc nới lỏng chính sách tiền tệ phải được phối hợp chặt chẽ với việc thực thi chính sách tài khóa để thúc đẩy hoạt động kinh tế một cách hiệu quả. Việc cấp tín dụng của các ngân hàng dự kiến tăng chậm do tổng nợ xấu tăng, ước tính khoảng 5% vào tháng 3/2023, và yêu cầu dự phòng tương ứng cũng tăng lên.