DNKNST chưa có nhiều chính sách thuế đặc thù hỗ trợ. Ảnh: S.T​​.

Chính sách thiếu rõ ràng

Ở Việt Nam, theo con số thống kê đến cuối năm 2017 của Bộ Khoa học và Công nghệ, cả nước hiện có khoảng 3.000 DNKNST trên tổng số 600.000 DN. Những DN này được đánh giá là lực lượng tiên phong, có tăng trưởng cao để đóng góp hiệu quả vào sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.

Hiện nay, Nhà nước đã, đang xây dựng nhiều chính sách tài chính nhằm hỗ trợ, thúc đẩy những DN này. Trong đó, chính sách thuế ưu đãi được coi là một công cụ đắc lực, giúp DNKNST có thêm nguồn lực tài chính để đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh, giảm bớt phụ thuộc vào vốn vay ngân hàng, tiết kiệm được chi phí kinh doanh, từ đó giảm giá thành, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút vốn đầu tư.

Tại Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung 5 Luật thuế, theo phương án Bộ Tài chính trình lên Chính phủ, các DNKN mới thành lập có dự án đầu tư thuộc lĩnh vực ưu đãi hoặc tại các khu vực kém phát triển, nông thôn, vùng sâu, vùng xa sẽ áp dụng mức thuế suất 10% trong 15 năm, đồng thời, miễn thuế trong 4 năm và giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo đối với dự án mới. Bộ Tài chính lưu ý, tiêu chí xác định DN sẽ là DN thành lập mới hoạt động dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới để tạo ra hàng hoá, dịch vụ có tính sáng tạo và ứng dụng thực tế trong các lĩnh vực của đời sống. Bên cạnh đó, còn phải đáp ứng tiêu chí về tổng doanh thu không vượt quá 20 tỷ đồng/năm. Đề xuất miễn giảm thuế Thu nhập doanh nghiệp được kỳ vọng sẽ hỗ trợ mạnh mẽ nguồn lực tài chính cho các DNKNST, giúp DN đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh, giảm bớt phụ thuộc vào vốn vay ngân hàng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút thêm vốn đầu tư.

Tuy nhiên, theo nhận định của nhiều chuyên gia, hiện nay các chính sách ưu đãi thuế đối với DNKN tại Việt Nam mới trong giai đoạn hình thành và mới từng bước áp dụng trong thực tiễn thông qua việc ban hành mới và sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật và tổ chức thực hiện các quy định pháp luật đó.

Mặt khác, theo PGS.TS Vũ Văn Ninh, Khoa Tài chính Doanh nghiệp, Học viện Tài chính, chính sách thuế hỗ trợ cho DNKN hiện nay vẫn chưa rõ ràng, còn đang lồng ghép với chính sách ưu đãi dành cho các DN truyền thống, do vậy còn nhiều hạn chế.

“DNKN thường được xếp chung với DN mới thành lập, trong khi đó bản chất hoạt động kinh doanh của hai loại DN này là khác nhau. Khi cùng áp dụng một chính sách sẽ tạo ra sự chênh lệch ưu đãi giữa các đối tượng. Hơn nữa, do chưa có quy định về DNKNST nên mức thuế suất ưu đãi thuế Thu nhập doanh nghiệp cũng không quy định rõ áp dụng cho nhóm DN này mà mới chỉ quy định áp dụng các mức thuế suất như với DN công nghệ cao, DN áp dụng công nghệ cao tại các quy định hiện hành. DNKN không được hưởng mức thuế suất ưu đãi trong suốt thời kỳ hoạt động. Do vậy, chính sách ưu đãi miễn giảm thuế Thu nhập doanh nghiệp nên có những quy định riêng đối với DNKN, chứ không nên lồng ghép với các doanh nghiệp truyền thống”, PGS.TS Vũ Văn Ninh chia sẻ.

Bổ sung quy định tại luật thuế

Từ góc độ chính sách và thực tiễn thuế, có thể thấy, muốn DNKNST phát triển cần có cơ chế thuế đặc thù hỗ trợ. PGS.TS Vũ Văn Ninh cho rằng: “Để khuyến khích các DNKN, thuế suất thuế Thu nhập doanh nghiệp áp dụng cho các DNKN cần quy định thấp hơn so với mức thuế suất thông thường. Thời hạn ưu đãi về thuế có thể áp dụng cho 2-5 năm đầu, có thể kéo dài tuỳ thuộc vào điều kiện cụ thể của DN. Ngoài ra để tạo sự khác biệt trong ưu đãi thuế đối với các DNKN thuộc các lĩnh vực cần khuyến khích có thể áp dụng kết hợp ưu đãi miễn thuế, giảm thuế, áp dụng mức thuế suất thấp”.

PGS.TS Lê Xuân Trường, Học viện Tài chính cho rằng, cần sớm hoàn thiện quy định về điều kiện và thủ tục xác định DN nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. “Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa và Nghị định 39/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018 đã quy định rõ về tiêu chí và thủ tục xác định DN siêu nhỏ, DN nhỏ và DN vừa. Nghị định 39/2018/NĐ-CP cũng quy định các phương thức và điều kiện để DN nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo được lựa chọn để tham gia Đề án hỗ trợ DN nhỏ và vừa. Tuy nhiên, hiện chưa có quy định về điều kiện để DN nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo được hưởng các ưu đãi về thuế. Có thể vận dụng các phương thức, điều kiện và thủ tục lựa chọn DN nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo tham gia Đề án hỗ trợ DN nhỏ và vừa để áp dụng cho ưu đãi thuế”.

Ông Lê Xuân Trường cũng kiến nghị, cần sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật về ưu đãi thuế Thu nhập doanh nghiệp. Cụ thể, bổ sung quy định về áp dụng thuế suất ưu đãi đối với DN nhỏ và vừa ở mức thuế suất 15% và bổ sung quy định về miễn thuế, giảm thuế Thu nhập doanh nghiệp có thời hạn đối với cơ sở ươm tạo DN nhỏ và vừa, cơ sở kỹ thuật, khu làm việc chung hỗ trợ DN nhỏ và vừa và nhà đầu tư cho DN nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo.

Hơn hết, muốn DNKNST có môi trường phát triển tốt nhất, bên cạnh những ưu đãi về miễn giảm thuế, cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính về thuế, đơn giản hoá quy định báo cáo thuế cho các DN, kiểm soát chặt chẽ, xử lý nghiêm các vi phạm trốn thuế, nợ đọng thuế để tạo bình đẳng cho các DN.