Chính sách thuế TTĐB khuyến khích người tiêu dùng sử dụng các loại xe thân thiện với môi trường. Ảnh: ST

Áp dụng thuế suất ưu đãi đối với xe điện, xe xăng kết hợp điện có bộ xạc riêng

Theo Luật thuế TTĐB hiện hành, xe ô tô chạy bằng xăng kết hợp năng lượng điện, năng lượng sinh học, trong đó tỷ trọng xăng sử dụng không quá 70% số năng lượng sử dụng thì áp dụng thuế suất thuế TTĐB bằng 70% mức thuế suất áp dụng cho xe cùng loại sử dụng động cơ đốt trong. Theo Bộ Tài chính, quy định nêu trên nhằm khuyến khích người tiêu dùng sử dụng các loại xe thân thiện với môi trường là loại xe có hai động cơ (động cơ xăng và động cơ điện). Trong điều kiện bình thường, xe chủ yếu chạy bằng động cơ điện, động cơ xăng có tính chất dự phòng (khi ắc quy dùng để chạy động cơ điện hết điện), lượng khí thải ra môi trường thấp hơn nhiều so với loại xe ô tô thông thường khác.

Tuy nhiên, để tránh nhầm lẫn với xe hybrid (xe có 2 động cơ và trong điều kiện bình thường xe chủ yếu chạy bằng động cơ xăng), Bộ Tài chính cho rằng cần bổ sung quy định rõ loại xe thân thiện với môi trường thuộc đối tượng ưu đãi thuế suất thuế TTĐB là xe nạp điện bằng hệ thống sạc điện riêng. Bên cạnh đó, đối với dòng xe thân thiện môi trường, ngoài xe chạy xăng kết hợp năng lượng điện, năng lượng sinh học, xe điện còn có loại xe sử dụng khí thiên nhiên cũng cần có chính sách ưu đãi thuế để khuyến khích sản xuất, lắp ráp và tiêu dùng. Điều này nhằm khuyến khích sản xuất, sử dụng xe thân thiện với môi trường; đảm bảo tính rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực hiện của chính sách.

Đánh giá tác động, Bộ Tài chính cho biết, các giải pháp này phù hợp với Hiến pháp năm 2013 (khoản 4 Điều 70) quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội trong việc quy định, sửa đổi hoặc bãi bỏ các loại thuế; đảm bảo tính hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật; không vi phạm các cam kết quốc tế, đảm bảo tính tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên.

Liên quan đến vấn đề này, mới đây Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô trong nước (VAMA) đã đề xuất có chính sách ưu đãi thuế cho cả hai loại xe gồm xe điện hybrid tự sạc và xe điện sạc điện riêng. Theo đó, VAMA đề xuất xe điện hybrid tự sạc có mức thuế bằng 70% mức thuế suất áp dụng cho xe chạy bằng xăng, dầu cùng loại (hiện tại là 100%). Xe điện hybrid sạc điện riêng được đề nghị mức thuế suất bằng 50% mức thuế suất áp dụng cho xe chạy bằng xăng, dầu cùng loại (hiện tại là 70%). Theo tính toán của VAMA, nếu áp dụng ưu đãi theo đề xuất của VAMA, thu NSNN giai đoạn này sẽ là gần 758,387 nghìn tỷ đồng, giảm gần 23,55 nghìn tỷ đồng so với phương án hiện tại.

Lí giải cho đề xuất của VAMA, đại diện Công ty kiểm toán quốc tế KPMG cho biết, ưu đãi đề xuất có thể làm giảm nguồn thu ngân sách, tuy nhiên mang lại các lợi ích về môi trường với việc giảm khí thải CO2. Trong bối cảnh ngành ô tô gặp nhiều khó khăn hiện nay, chính sách ưu đãi tạo ra các cơ hội để phát triển chuỗi giá trị của ngành ô tô, tăng khả năng cạnh tranh của DN trong nước với các hãng xe giá rẻ nước ngoài.

Cần đảm bảo đạt được mục tiêu đa chiều

Theo các chuyên gia, trong những nỗ lực ứng phó biến đổi khí hậu, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 tới năm 2050, việc triển khai đồng bộ, tổng thể các chính sách thuế, phí đối với ngành công nghiệp ô tô, bảo vệ môi trường, giảm phát thải khí nhà kính và giảm tiêu hao nhiên liệu nhằm thực hiện chuyển đổi xanh cần bảo đảm phát triển đồng đều, duy trì nguồn lực của DN và nguồn thu của đất nước.

Tại Hội thảo về dự thảo Thuế TTĐB đối với ô tô vừa được tổ chức, bà Phạm Thuý Hạnh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ cho biết, về tiến độ, dự án Luật thuế TTĐB sẽ được đưa vào phiên họp Chính phủ trong tháng 8/2024 và đầu tháng 9 sẽ trình Quốc hội; về nội dung, trong quá trình xây dựng dự án luật này, từ lúc đề nghị xây dựng luật cũng đã có rất nhiều ý kiến khác nhau.

Theo bà Hạnh, chính sách thuế phải là tổng hòa các lợi ích, từ lợi ích của nhà nước, cộng đồng, người dân đến người tiêu thụ và DN, mỗi một đối tượng lại có các tác động khác nhau và Bộ Tài chính đã rất cân nhắc các tác động này khi trình Bộ Tư pháp thẩm định. Cơ quan chủ trì soạn thảo cũng phải cân nhắc các tác động của chính sách mang tính dài hạn và tác động trước mắt, do đó, các cơ quan, các đối tượng cũng cần chia sẻ tác động nhiều chiều của của các chính sách trong thời gian tới đây. “Theo tôi, bên cạnh những chính sách dài hạn, ví dụ như chính sách liên quan đến sự phát triển đô thị, bảo vệ môi trường, chúng ta cũng nên cân nhắc nghiên cứu thêm các chính sách khác đồng bộ với chính sách thuế TTĐB để có thể có những tác động đối với phát triển DN, hỗ trợ người tiêu dùng. Các chính sách thuế và các chính sách khác cần đồng bộ và có lộ trình để DN có thể dự liệu, tính toán kế hoạch dài hơi”, bà Hạnh đề xuất.

Còn PGS. TS Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) cho rằng, việc sửa đổi các luật thuế, trong đó có Luật thuế TTĐB đã đảm bảo công khai, minh bạch, rõ ràng trong lộ trình sửa đổi. Chúng ta cần một cách tiếp cận riêng về Luật thuế TTĐB cũng như các luật thuế khác, đó là đánh giá tác động đa chiều, tích hợp nhiều vấn đề chứ không chỉ có một chiều. Đối với lĩnh vực ô tô, để phù hợp với việc đáp ứng các điều kiện về môi trường, về khí thải trong thời gian tới khi chúng ta hạn chế xe sử dụng năng lượng hoá thạch. Vì vậy, cần có một giải pháp tổng thể cả về khuyến khích theo hướng ưu tiên, ưu đãi và giải pháp hạn chế đi cùng với nhau, phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Nhấn mạnh việc đánh thuế là tất yếu nhưng càng khoa học càng tốt, PGS.TS Nguyễn Thường Lạng, giảng viên Đại học kinh tế quốc dân cho rằng, về mặt kỹ thuật, nên có sự phân loại các loại ô tô rõ ràng, chính xác từ trước, sau đó đề ra chính sách thuế trên cơ sở khoa học một cách tin cậy.