Bổ sung quy định công chức thuế chỉ nên chịu trách nhiệm giải quyết hồ sơ thuế, hồ sơ hoàn thuế theo đúng chức trách, nhiệm vụ và tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Ảnh: ST

Giới hạn trách nhiệm của công chức thuế

Số liệu từ Tổng cục Thuế cho thấy, trong 9 tháng năm 2024, cơ quan Thuế đã ban hành 13.762 quyết định hoàn thuế GTGT với tổng số tiền thuế hoàn là 101.167 tỷ đồng, bằng 59,2% so với dự toán hoàn thuế phân cấp phân quyền năm 2024, bằng 100,1% so với cùng kỳ năm 2023.

Con số này cho thấy tuy đã có cải thiện so với cùng kỳ năm 2023 nhưng tiến độ hoàn thuế còn chậm so với dự toán đề ra.

Với tốc độ này, nhiều khả năng hoàn thuế không đạt mục tiêu đề ra từ đầu năm.

Để tháo gỡ điểm nghẽn, thúc đẩy công tác hoàn thuế, hiện nay, ngành Thuế đã và đang đề xuất một số giải pháp quan trọng tại dự thảo sửa đổi Luật Thuế GTGT, Luật Quản lý thuế.

Theo bà Nguyễn Quỳnh Anh, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, việc sửa Luật Quản lý thuế vừa đảm bảo nguồn thu NSNN nhưng vẫn phải có cơ chế bảo vệ công chức thuế, kiến tạo DN phát triển.

Cho rằng pháp luật thuế hiện hành, đặc biệt là Luật Quản lý thuế đang không đưa ra giới hạn trách nhiệm của công chức thuế, bà Nguyễn Quỳnh Anh nhấn mạnh, điều này vô hình trung dẫn tới công chức thuế phải chịu trách nhiệm cao nhất khi ra quyết định xử lý một vấn đề thuế để đảm bảo rằng quyết định của mình là tuyệt đối an toàn, không gây thất thoát ngân sách.

Theo đó, bà Nguyễn Quỳnh Anh kiến nghị cơ quan lập pháp nghiên cứu bổ sung vào Luật Thuế GTGT và Luật Quản lý thuế thêm điều khoản nhằm giới hạn trách nhiệm của công chức thuế. Công chức thuế chỉ nên chịu trách nhiệm giải quyết hồ sơ thuế, hồ sơ hoàn thuế theo đúng chức trách, nhiệm vụ và tuân thủ đúng quy định của pháp luật.

Như vậy sẽ giải quyết được điểm nghẽn về hoàn thuế GTGT, góp phần tạo ra môi trường chính sách ổn định, linh hoạt cho cả người nộp thuế lẫn cơ quan Thuế.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Phụng, Ủy viên BCH Trung ương Hiệp hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam, nguyên Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế DN lớn (Tổng cục Thuế) cho rằng, để hài hoà cả lợi ích của nhà nước và DN, các bộ, ngành, địa phương phải có chỉ đạo xuyên suốt trong cách nhìn nhận về giải quyết vi phạm thuế, cụ thể sự việc vi phạm ở khâu nào sẽ giải quyết ở khâu đấy, không đổ dồn trách nhiệm cho một mình cơ quan Thuế, công chức thuế.

Cần quy định rõ trách nhiệm của công chức thuế vào Luật Thuế GTGT và Luật Quản lý thuế, trong đó công chức thuế chỉ chịu trách nhiệm rà soát hồ sơ theo quy định của pháp luật.

Liên quan đến vấn đề này, trong quá trình xây dựng Luật Thuế GTGT sửa đổi dự kiến thông qua vào Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV đang diễn ra, Tổng cục Thuế đã báo cáo Bộ Tài chính đề xuất bổ sung vào dự thảo Luật quy định công chức thuế chịu trách nhiệm hoàn thuế theo đúng chức trách, nhiệm vụ, tuân thủ các quy định của pháp luật về thuế GTGT, pháp luật về quản lý thuế trong phạm vi hồ sơ, tài liệu của người nộp thuế cung cấp, văn bản thông tin của cơ quan nhà nước có thẩm quyền cung cấp có liên quan đến giải quyết hồ sơ hoàn thuế để đảm bảo chặt chẽ và phạm vi trách nhiệm của công chức thuế trong giải quyết hồ sơ hoàn thuế.

Phân cấp, phân quyền, tránh dồn hồ sơ hoàn thuế tại các cục thuế

Cùng với việc đề xuất bổ sung trách nhiệm của công chức thuế, tại dự thảo Luật Quản lý Thuế sửa đổi, cơ quan soạn thảo đã đề nghị sửa đổi quy định về thẩm quyền quyết định hoàn thuế. Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi, bổ sung tại Khoản 1 Điều 76 theo hướng bổ sung thẩm quyền quyết định hoàn thuế của Cục trưởng Cục Thuế DN lớn, chi cục trưởng chi cục thuế và chi cục trưởng chi cục thuế khu vực.

Lý giải về việc bổ sung này, Bộ Tài chính cho biết, Điều 2 Luật Quản lý thuế hiện hành quy định, cơ quan Thuế bao gồm Tổng cục Thuế, cục thuế, chi cục thuế, chi cục thuế khu vực có quyền quyết định hoàn thuế.

Còn theo Điều 72 Luật Quản lý thuế, thì cơ quan thuế quản lý trực tiếp người nộp thuế tiếp nhận hồ sơ hoàn thuế đối với các trường hợp được hoàn thuế theo quy định của pháp luật về thuế.

Tại Khoản 1 Điều 76 Luật Quản lý thuế cũng chỉ có quy định cục trưởng cục thuế tỉnh, TP trực thuộc trung ương có thẩm quyền quyết định hoàn thuế đối với trường hợp hoàn thuế theo quy định của pháp luật về thuế mà không có một điều khoản nào quy định thẩm quyền hoàn thuế của Cục trưởng Cục Thuế DN lớn, chi cục trưởng chi cục thuế và chi cục trưởng chi cục thuế khu vực.

Trong khi đó, quy định hiện nay lại phân công cho Cục Thuế DN lớn quản lý một số tập đoàn, tổng công ty lớn. Do vậy, khi phát sinh hoàn thuế GTGT của các tập đoàn, tổng công ty lớn lại phải chuyển về cho các cục thuế địa phương giải quyết.

Quy định này chưa tạo thuận lợi cho người nộp thuế, khiến việc giải quyết hồ sơ hoàn thuế chậm do bị dồn hết về các cục thuế, tác động không tốt đến hoạt động hoàn thuế, người nộp thuế, các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Cơ quan soạn thảo cũng cho biết, theo luật hiện hành, người nộp thuế do chi cục thuế trực tiếp quản lý thì hồ sơ hoàn do chi cục thuế tiếp nhận, nhưng chi cục trưởng lại không có thẩm quyền quyết định hoàn thuế.

Do đó, cần thiết sửa đổi, bổ sung quy định về thẩm quyền quyết định hoàn thuế; cơ quan Thuế nào quản lý trực tiếp người nộp thuế thì có trách nhiệm tiếp nhận hồ sơ hoàn thuế và giải quyết việc hoàn thuế.

Quy định này sẽ tránh đùn đẩy trách nhiệm giữa chi cục thuế và cục thuế, hạn chế việc dồn hồ sơ hoàn thuế tại các cục thuế.

Việc bổ sung thêm 2 cấp hoàn thuế là chi cục thuế và Cục Thuế DN lớn được kỳ vọng sẽ đẩy nhanh tiến trình hoàn thuế cho DN.

“Nếu phân cấp, phân quyền thì việc hoàn thuế sẽ nhanh hơn. Bởi vì, với quy trình hiện nay thì người thụ lý hồ sơ hoàn thuế vẫn là chi cục trưởng các chi cục thuế.

Họ trình lên cục thuế và cục thuế phải mở hội đồng thẩm định. Điều này không nâng cao vai trò của các chi cục thuế trong hoàn thuế.

Do đó, với đề xuất trao quyền, trao trách nhiệm cho các cấp được phân công vai trò hoàn thuế, họ sẽ phải triển khai bài bản hơn”, ông Nguyễn Văn Phụng khẳng định.

Theo đánh giá, khi phân cấp các chi cục thuế có thẩm quyền xem xét hoàn thuế đối với những hồ sơ do họ quản lý sẽ tạo điều kiện rút ngắn thời gian xem xét hoàn thuế.