“Lộ sáng” nhiều vụ việc lợi dụng hóa đơn để gian lận thuế

Công chức Chi cục Hải quan sân bay Tân Sơn Nhất thực hiện thủ tục hoàn thuế GTGT cho hàng hóa của người nước ngoài mang theo khi xuất cảnh. Ảnh: Tư liệu

Hải quan quản lý chặt ở khâu xuất khẩu

Từ những vụ việc đã được phát hiện xử lý, ngày 27/8/2021, Bộ Tài chính đã yêu cầu Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan triển khai thực hiện kiểm tra chặt chẽ hồ sơ kê khai hoàn thuế GTGT đảm bảo đúng đối tượng, đúng chính sách pháp luật; tăng cường kiểm tra trước, trong và sau hoàn thuế.

Bộ Tài chính yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý hoàn thuế, sớm áp dụng hóa đơn điện tử, dữ liệu lớn hóa đơn điện tử (HĐĐT) trên phạm vi toàn quốc để ngăn chặn tình trạng hoàn thuế khống, sử dụng hóa đơn giả,... gây thất thoát cho ngân sách nhà nước (NSNN). Kịp thời phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật, chuyển cơ quan điều tra để xử lý nghiêm đối với các tổ chức, cá nhân lợi dụng chính sách hoàn thuế GTGT để gian lận, lập hồ sơ khống, quay vòng, sử dụng hóa đơn giả,... nhằm thu hồi đầy đủ số tiền thất thoát vào NSNN.

Ngay sau khi có chỉ đạo của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã yêu cầu các cục hải quan tỉnh, thành phố đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin để tăng cường công tác thu thập, phân tích thông tin xác định dấu hiệu rủi ro để có biện pháp kiểm tra, giám sát, kiểm soát và kiểm tra sau thông quan đối với hàng hóa XK thuộc địa bàn quản lý của đơn vị, kịp thời phát hiện và ngăn chặn các trường hợp DN gian lận trong hoạt động XK nhằm chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT.

Tổng cục Hải quan cũng yêu cầu các đơn vị tăng cường công tác kiểm tra hồ sơ, kiểm tra thực tế trong quá trình làm thủ tục để phát hiện và xử lý đối với các trường hợp có dấu hiệu nghi vấn: khai khống số lượng hàng hóa XK, khai tăng số lượng hàng hóa XK so với số lượng thực tế; khai sai tên hàng, chủng loại hàng hóa, khai tăng bất thường trị giá hải quan đối với một số mặt hàng XK có giá trị cao trên tờ khai XK (như linh kiện điện tử: RAM máy tính, chip IC điện tử, chip bo mạch, card màn hình, thẻ nhớ,...); sử dụng các chứng từ không hợp lệ để làm thủ tục XK hàng hóa.

Khi phát hiện và xử lý các trường hợp, các đơn vị phải chuyển ngay toàn bộ vụ việc kèm hồ sơ đến cơ quan điều tra để điều tra, truy tố, xử lý đối với các tổ chức, cá nhân lợi dụng chính sách hoàn thuế GTGT để trục lợi số tiền hoàn thuế GTGT nhằm thu hồi đầy đủ số tiền thuế GTGT thất thoát vào NSNN. Các đơn vị cũng cần phối hợp với cơ quan Thuế nội địa và các lực lượng khác trong đấu tranh ngăn chặn gian lận hoàn thuế GTGT.

Tại công văn chỉ đạo các đơn vị thuộc và trục thuộc triển khai công tác thu ngân sách những tháng cuối năm (Công văn 4839/TCHQ-TXNK ngày 13/10/2021), Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị khẩn trương rà soát số thuế phải hoàn của năm 2021, thực hiện hoàn thuế đúng đối tượng quy định. Trong đó, tập trung vào các đối tượng như: hoàn thuế của các trường hợp đáp ứng đầy đủ các điều kiện quy định tại Điều 7a, 7b Nghị định 57/2020/NĐ-CP ngày 25/5/2020 của Chính phủ; hoàn thuế của các trường hợp XNK tại chỗ đáp ứng đầy đủ các điều kiện quy định tại Nghị định 18/2021/NĐ-CP ngày 11/3/2021 của Chính phủ; hoàn thuế của các trường hợp bổ sung C/O, nộp thừa...

Trao đổi về các giải pháp, đại diện Cục Thuế XNK, Tổng cục Hải quan cho biết, thời gian qua, bên cạnh việc tiếp tục đề xuất hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ quan Hải quan đã có đề xuất giải pháp quản lý chặt chẽ đối với lĩnh vực cấp phép hoạt động của DN; trong đó sớm xây dựng và vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu thông tin về DN giữa cơ quan Thuế, Hải quan, Kế hoạch và Đầu tư để theo dõi, quản lý, kịp thời phát hiện, xử lý vi phạm ngay khi có dấu hiệu bất thường.

Đặc biệt, ngoài việc xây dựng và vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu thông tin về DN, từ cuối năm 2020, Tổng cục Hải quan đã triển khai hệ thống miễn, giảm, hoàn, không thu thuế, xử lý tiền thuế nộp thừa điện tử (hệ thống MGH). Việc triển khai hệ thống MGH góp phần đẩy nhanh công tác xử lý miễn, giảm, hoàn thuế chính xác tại các đơn vị trực tiếp thực hiện nghiệp vụ. Hiện Tổng cục Hải quan đang triển khai kế hoạch tái thiết kế tổng thể hệ thống công nghệ thông tin để khắc phục hạn chế của các hệ thống vệ tinh hiện nay, trong đó có hệ thống MGH.

Cũng trong thời gian qua, thông qua công tác điều tra chống buôn lậu, gian lận thương mại, cơ quan Hải quan đã phát hiện, cảnh báo 4 hành vi gian lận hoàn thuế GTGT như: Thành lập nhiều công ty (DN “ma”) cho những người thân trong gia đình, thuê người hoặc sử dụng Chứng minh thư/Căn cước công dân của người không quen biết đứng tên đại diện pháp luật tham gia hoàn thuế GTGT và hoạt động một thời gian ngắn thì giải thể để trốn tránh cơ quan chức năng...; lợi dụng việc in ấn, phát hành hóa đơn GTGT hợp thức hóa cho nguồn gốc của các lô hàng XK; khai tăng trị giá hải quan đối với hàng hóa NK của dự án đầu tư để chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT đầu vào.

Đặc biệt, nhiều đối tượng lợi dụng chính sách ưu đãi về thủ tục hải quan (kiểm tra thực tế theo mức độ rủi ro), đã thực hiện nhiều chiêu thức để gian lận thương mại khi XK hàng hóa như: xuất khống hàng hóa; xuất ít hơn so với khai báo; xuất không đúng chủng loại so với khai báo (khai báo một loại, xuất một loại); XK số lượng lớn hàng hóa với trị giá cao bất thường; khai báo hàng có trị giá cao, xuất hàng có trị giá thấp; khai báo sai tên hàng, mã số hàng hóa để lập khống hồ sơ mở tờ khai XK, xác nhận thực xuất, sau đó DN làm việc với DN thành lập công ty để hoàn thuế; lập khống hóa đơn, chứng từ, XK hàng hóa ít nhưng khai nhiều để tăng số thuế được hoàn; quay vòng hàng hóa để chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT.

Thuế - Hải quan phối hợp, trao đổi thông tin

Song song với các giải pháp nghiệp vụ, hiện cơ quan Hải quan đã và đang chủ động phối hợp, tham gia với cơ quan Thuế, Kế hoạch và Đầu tư để quản lý chặt chẽ đối với lĩnh vực cấp phép hoạt động của DN trong đó sớm xây dựng và vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu thông tin về DN giữa cơ quan Thuế, Hải quan, Kế hoạch và Đầu tư. Ngoài ra, tăng cường công tác phối hợp, trao đổi thông tin giữa cơ quan Hải quan và lực lượng chức năng để điều tra, xác minh, đấu tranh, xử lý nhanh chóng, kịp thời các vụ việc vi phạm hoàn thuế lớn, phức tạp, liên quan đến nhiều tỉnh, thành phố, ngăn chặn hoạt động thẩm lậu hàng hóa XK được hoàn thuế GTGT.

Liên quan đến công tác này, hiện Chi cục Kiểm tra sau thông quan, Cục Hải quan TPHCM đang thực hiện rà soát, lựa chọn một số DN có dấu hiệu nghi vấn trong việc lợi dụng XK gian lận hoàn thuế GTGT để thực hiện kiểm tra sau thông quan. Bên cạnh đó, đơn vị tăng cường công tác thu thập, rà soát, phân tích thông tin dữ liệu về mặt hàng trọng điểm, nổi cộm về trị giá, xuất xứ, mã số. Tập trung kiểm tra sau thông quan các trường hợp DN có rủi ro cao, hoạt động XNK phức tạp, thực hiện sản xuất, XNK trên nhiều địa bàn khác nhau. Tăng cường kiểm tra sau thông quan tại trụ sở DN có dấu hiệu vi phạm, phát hiện và xử lý các hành vi gian lận thương mại, chú trọng việc kiểm tra phát hiện những vấn đề sơ hở trong thông quan và những bất cập của chính sách để kiến nghị xử lý kịp thời, tránh tình để DN lợi dụng, gian lận thuế...

Mỗi năm, Cục Thuế TPHCM thực hiện hoàn nghìn tỷ đồng thuế GTGT cho DN XK hàng hóa. Việc chống gian lận từ công tác hoàn thuế GTGT đang được cơ quan Thuế và Hải quan phối hợp triển khai. Hiện nay, TPHCM đang triển khai chuyên đề chống thất thu ngân sách từ hoàn thuế GTGT. Trong chuyên đề này, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Phan Thị Thắng chỉ đạo Cục Thuế TPHCM tổ chức xác minh hóa đơn để phát hiện việc thành lập hàng loạt DN không có thật sử dụng bất hợp pháp hóa đơn, nâng khống giá trị hàng hóa, khai khống thuế GTGT đầu vào nhằm chiếm đoạt tiền hoàn thuế. Theo đó, các DN có hoàn thuế trong năm 2020 thuộc diện phải kiểm tra sau hoàn trong vòng 1 năm theo quy định được đưa vào kế hoạch thanh tra kiểm tra năm 2021.

Bên cạnh đó, cơ quan Thuế tổ chức thanh tra, kiểm tra các DN hoàn thuế có dấu hiệu rủi ro rất cao đối với mặt hàng gỗ dăm và linh kiện điện tử máy tính, điện thoại di động theo yêu cầu của Tổng cục Thuế. Cơ quan Thuế phối hợp với ngân hàng để rà soát các giao dịch thanh toán qua ngân hàng thương mại về bản chất chứa đựng các giao dịch thanh toán giả tạo; phối hợp với cơ quan Hải quan kiểm tra các hồ sơ XK và các hồ sơ có liên quan đến hoạt động XK để xác định được bản chất hoạt động, giao dịch, việc sử dụng các DN có thương hiệu đứng tên hộ trên hồ sơ XK và hưởng thù lao, nhằm chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT.