Cà phê là một trong những ngành chịu tác động của quy định chống phá rừng (EUDR). Ảnh: ST

Theo Thương vụ Việt Nam tại Bỉ, Luxembourg và EU, Liên minh châu Âu (EU) đang đưa ra các hướng dẫn chi tiết liên quan đến thực thi Luật Chống phá rừng (EUDR). Luật sẽ có hiệu lực thực hiện từ 30/12/2024 và áp dụng từ 30/6/2025 cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Theo đó, các quy tắc mới được áp dụng nếu đưa vào thị trường EU hoặc xuất khẩu từ EU: dầu cọ, gia súc, đậu nành, cà phê, ca cao, gỗ và cao su cũng như các sản phẩm có nguồn gốc (như thịt bò, đồ nội thất hoặc sô cô la). Quy định áp dụng cho mọi số lượng sản phẩm dù lớn hay nhỏ.

Việc thẩm định phải được thực hiện để đảm bảo các sản phẩm không bị phá rừng, đến từ vùng đất không bị phá rừng sau ngày 31/12/2020 và phải tuân thủ luật pháp của quốc gia nơi sản phẩm được sản xuất.

Về truy suất nguồn gốc, người vận hành phải thu thập thông tin, tài liệu, dữ liệu chứng minh sản phẩm không bị chặt phá rừng và hợp pháp, như tọa độ vị trí địa lý, số lượng, quốc gia sản xuất…

Báo cáo thẩm định phải được nộp dưới dạng điện tử trong cơ quan đăng ký nạn phá rừng do Ủy ban châu Âu tạo ra. Những tuyên bố này sẽ được kiểm tra trong cơ quan đăng ký và bởi cơ quan có thẩm quyền của các quốc gia thành viên.

Thương vụ Việt Nam tại Bỉ, Luxembourg và EU cũng nêu rõ các bước cần thực hiện. Đầu tiên là nguồn trồng, hàng hóa phải được sản xuất hợp pháp và không bị phá rừng; dữ liệu vị trí địa lý của khu vực sản xuất phải được thu thập.

Hàng hóa được sản xuất bất hợp pháp, trên đất bị phá rừng sau ngày 31/12/2020 hoặc không thể truy xuất nguồn gốc, không tuân thủ các quy định và không thể đưa vào thị trường EU. Hàng hóa tuân thủ phải được bảo quản riêng biệt đối với những mặt hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ hoặc không đạt tiêu chuẩn.

Tiếp theo về kinh doanh và vận chuyển, hàng hóa hợp pháp và không bị phá rừng phải được tách biệt khỏi các hàng hóa khác trong khi buôn bán và vận chuyển. Không được phép trộn lẫn hàng hóa đạt tiêu chuẩn và không đạt tiêu chuẩn hoặc hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ. Trong những trường hợp như vậy, toàn bộ lô hàng sẽ không tuân thủ và không thể được đưa vào thị trường EU.

Về nhập khẩu, trước khi đưa sản phẩm vào thị trường EU, nhà nhập khẩu phải thực hiện thẩm định. Nhà nhập khẩu cũng phải nộp Tuyên bố thẩm định và sẽ nhận được số tham chiếu (cùng mã thông báo bảo mật), số này phải được khai báo trong tờ khai hải quan nhập khẩu. Chỉ những sản phẩm tuân thủ mới có thể được đưa vào thị trường EU. Nhà điều hành có thể đưa sản phẩm vào thị trường EU khi sản phẩm đã được cơ quan Hải quan cho phép nhập khẩu.

Tiếp đó, các nhà sản xuất hàng hóa lớn ở EU phải kiểm tra xem hoạt động thẩm định đã được thực hiện ở khâu đầu trong chuỗi cung ứng hay chưa. Các nhà sản xuất lớn phải kiểm tra Tuyên bố thẩm định (DDS) của nhà nhập khẩu hàng hóa và nộp DDS của riêng họ cho sản phẩm của họ, sử dụng số tham chiếu của DDS thượng nguồn. Sau đó, nhà điều hành sẽ nhận được số tham chiếu DDS mới và mã thông báo bảo mật.

Trước khi bán sản phẩm trên thị trường EU, các nhà bán lẻ lớn phải kiểm tra xem việc thẩm định đã được thực hiện ở khâu đầu trong chuỗi cung ứng hay chưa.

Nhà bán lẻ phải kiểm tra DDS ngược dòng trong chuỗi cung ứng và gửi DDS của riêng họ dựa trên tất cả các số tham chiếu trước đó. Sau đó, người giao dịch sẽ nhận được số tham chiếu DDS mới và mã thông báo bảo mật.

Các công ty nhỏ (SME) không cần phải kiểm tra hoặc gửi báo cáo thẩm định đối với các sản phẩm đã được thẩm định trong chuỗi cung ứng.

Theo Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), châu Âu là thị trường nhập khẩu quan trọng các mặt hàng liên quan đến nạn phá rừng, bao gồm 50% cà phê và 60% ca cao của thế giới. Do đó, quy định không phá rừng nhằm giảm tác động của các sản phẩm do công dân EU mua đối với các khu rừng và diện tích rừng trên thế giới.

Các chuyên gia cho rằng, để đáp ứng các tiêu chuẩn cao từ chính sách xanh của EU, doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu Việt Nam trong các ngành có liên quan cần theo dõi sát diễn tiến các chính sách xanh ở EU; nhận diện kịp thời, chính xác các tiêu chuẩn liên quan tới sản phẩm của mình; có sự chuẩn bị, đầu tư và hành động từ sớm, từ xa để dần thích ứng, bảo đảm khả năng tuân thủ các yêu cầu bắt buộc khi EU áp dụng chính thức.