Theo báo cáo gửi tới đại biểu Quốc hội liên quan đến một số vấn đề chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, về công tác quản lý, điều hành thị trường vàng, NHNN cho biết, thời gian qua, NHNN đã phối chặt chẽ với các bộ, ngành và địa phương trong công tác nắm, quản lý thị trường vàng và xử lý các hành vi vi phạm.

Đối với thị trường vàng miếng, NHNN đã sắp xếp lại một cách căn bản, đưa số lượng tổ chức tín dụng (TCTD) và doanh nghiệp được cấp Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng xuống còn 16 doanh nghiệp và 22 TCTD.

Đối với thị trường vàng trang sức, mỹ nghệ, số doanh nghiệp được cấp phép đủ điều kiện sản xuất hiện là 6.681 doanh nghiệp.

Từ năm 2012 đến nay, NHNN chưa cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ, các doanh nghiệp tự cân đối nguồn vàng nguyên liệu để sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ.

Trong giai đoạn 2014-2023, NHNN không tăng cung vàng miếng SJC ra thị trường. Ảnh: SJC

Về diễn biến giá vàng, theo NHNN, biến động giá vàng trong nước cơ bản phụ thuộc vào diễn biến của giá vàng thế giới và quan hệ cung - cầu trên thị trường.

Về phía cung, từ năm 2014 đến năm 2023, NHNN không tăng cung vàng miếng SJC ra thị trường.

Tuy nhiên, từ tháng 4/2024 đến nay, trước xu hướng tăng mạnh của giá vàng thế giới, để giảm chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế, NHNN thực hiện can thiệp thị trường vàng qua đấu thầu và bán vàng miếng trực tiếp để bổ sung nguồn cung vàng miếng SJC cho thị trường.

Theo NHNN, từ ngày 3/6 đến 29/10/2024, NHNN đã tổ chức 44 phiên bán vàng miếng SJC trực tiếp, cung ứng ra thị trường 305.600 lượng vàng SJC (tương đương khoảng 11,46 tấn vàng).

Với giải pháp này, chênh lệch giá bán vàng miếng trong nước so với giá thế giới đã giảm, hiện chỉ còn chênh khoảng 3-5 triệu đồng/lượng so với giá vàng thế giới, so với mức hơn 18 triệu đồng/lượng trước đây.

Về phía cầu, giá vàng thế giới liên tục tăng cao, cùng những khó khăn của các kênh đầu tư khác (bất động sản đóng băng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp ảm đạm, lãi suất tiền gửi ngân hàng thấp…) khiến vàng trở nên hấp dẫn hơn.

Tuy nhiên, NHNN cho biết, qua theo dõi của các đơn vị trong hệ thống phản ánh nhu cầu mua vàng chủ yếu tập trung tại 2 địa bàn lớn là thành phố Hà Nội, TPHCM và có yếu tố tâm lý, kỳ vọng.

Nhưng cũng theo NHNN, bên cạnh các lý do nêu trên, không loại trừ khả năng có sự tồn tại của các hành vi thao túng thị trường, vi phạm các quy định liên quan của pháp luật về thuế, cạnh tranh… đã dẫn đến tình trạng chênh lệch cao giữa giá vàng trong nước (đặc biệt là vàng SJC) và thế giới.

Mặc dù đã triển khai nhiều giải pháp để quản lý thị trường vàng, nhưng NHNN nhận định, còn tồn tại, hạn chế.

Cụ thể là vẫn còn chênh lệch giữa giá vàng trong nước và quốc tế. Thị trường vẫn chưa thực sự ổn định bền vững, vẫn chịu tác động bởi yếu tố tâm lý, kỳ vọng, tiềm ẩn rủi ro; chưa khuyến khích người dân bán vàng chuyển thành VND để đầu tư vào sản xuất kinh doanh.

Hơn nữa, một số sản phẩm vàng trang sức mỹ nghệ có hàm lượng 99,99% được sử dụng có tính chất như vàng miếng (không ngoại trừ nguồn nguyên liệu để sản xuất từ nguồn vàng nhập lậu).

NHNN cho rằng, hiện tượng này dễ bị lợi dụng làm giảm hiệu quả quản lý chặt chẽ thị trường vàng miếng.

Vì thế, NHNN cho biết sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành liên quan để triển khai công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh vàng và các chủ thể khác tham gia thị trường.